Zijn ruilbibliotheken een bedreiging?
Afgelopen dinsdag schreef Margriet Oostveen in haar column in NRC over de buurtbieb in Vierlingsbeek. Leuk stukje, niet digitaal te lezen, dus ik twitterde er even een fotootje van. Ik heb zelden zoveel reacties gekregen op een tweet waar eigenlijk zo weinig in staat. Alleen maar instemmende reacties van inwoners uit de regio.
Fijn, dat de mensen uit Vierlingsbeek zo blij zijn met hun bibliotheek, nog steeds onderdeel van een basisbibliotheek. En mooi om te zien hoe betrokken de inwoners zijn.
Dit was sowieso de week van de pop-up libraries; zagen we die voorheen alleen in het buitenland, ze poppen nu ook in Nederland op. Vorige week schreef ik zelf al over Tante Pollewop en nu schrijft Boekendingen over soortgelijke initiatieven in Gelderland. Leuk vind ik dat: enthousiaste mensen die creatief aan de slag gaan met boeken.
Zijn dit soort initiatieven een bedreiging voor de openbare bibliotheekbranche? Als je vindt dat het belangrijkste doel van een openbare bibliotheek is om zoveel mogelijk boeken uit te lenen dan is een ruilbibliotheek (boekenasiel, boekenbastion, whatever) inderdaad een serieuze bedreiging, want die is gratis, in alle opzichten. Daar kan geen bibliotheek of businessplan tegen op, daar kunnen we het nooit van winnen.
Maar het uitlenen van boeken is niet de belangrijkste taak van een bibliotheek. Niet in mijn ogen althans. De belangrijkste taak is om een rol in de lokale gemeenschap te vervullen, om inwoners de ruimte te geven om zichzelf intellectueel te ontwikkelen, om zich een mening te vormen, om inwoners te helpen met (leren) lezen en ze te helpen met hun weg te vinden in deze (steeds ingewikkelder wordende) samenleving. Maar de bibliotheek is ook een plek, The last truly democratic space, where nobody moves you along volgens de Irish Times. Een bibliotheek is een plek waar je mag “hangen”, waar je niets hoeft te kopen en waar je je niet beter hoeft voor te doen dan je bent.
Of zoals Zadie Smith, in haar inmiddels beroemde artikel, schrijft: Neglected libraries get neglected, and this cycle, in time, provides the excuse to close them. Well-run libraries are filled with people because what a good library offers cannot be easily found elsewhere: an indoor public space in which you do not have to buy anything in order to stay. Dat is óók een taak van de bibliotheek, neutraal terrein zijn in een steeds drukkere commerciële wereld. We merken het in de Airport Library ook: mensen vinden het fantastisch dat er een rustpunt is op Schiphol, een plaats waar ze niks moeten en niks hoeven.
Dus daar zouden we veel meer energie in moeten steken vind ik. En dan niet door een koffieautomaat neer te zetten (ik durf de uitdrukking “goede koffie” niet meer te gebruiken na Ton’s briljante stuk) maar door de gelegenheid te bieden en het contact te zoeken. Mensen zoeken betrokkenheid en persoonlijke aandacht. Het vanzelfsprekende contact dat je vroeger aan de balie had is verdwenen door de invoering van zelfbediening. Dus dat betekent dat we extra energie moeten steken in die persoonlijke aandacht. De foto hierboven heb ik afgelopen zaterdag gemaakt tijdens de open dag van de vernieuwde bibliotheek van Noordwijk. Een prachtige dag, gevuld met activiteiten: workshops, voorleessessies en muziek, alles zeer goed bezocht. Maar waar zaten constant mensen? Alleen of met zijn 2-en? Aan de leestafel. Jazztrio of niet…
Als je zorgt dat mensen zich betrokken voelen bij hun bibliotheek dan organiseren ze protestacties zoals in Vierlingsbeek. Dan bakken ze koek voor je of gaan ze bier drinken.
De ruilbibliotheken zijn geen bedreiging. Wij zijn onze eigen bedreiging: als we er gestrest op reageren of als we ze negeren. Als we vol blijven houden dat boeken uitlenen onze core-business is en als dat alleen maar kan als we ons strikt aan onze eigen certificeringsnormen, kwaliteitseisen, marketingmodellen en CAO-regels houden, dan worden ruilbibliotheken een bedreiging. Want dan worden die opeens een aantrekkelijk alternatief voor een service die blijkbaar over de hoofden van de mensen heen gaat. Mensen willen (weer) iets kleins, iets lokaals, iets van henzelf. En dat is toch wat een bibliotheek zou moeten zijn?
eens eens eens!
Hear hear! Verbinding zoeken en houden met je klanten. Dat is het antwoord.
Er gaat niets boven een fijne verblijfsruimte: ontmoeting en debat!
Karin, Erna & Jacinta,
Dank jullie voor de instemming!
Hélemaal mee eens!
Het voortbestaan van onze bieb is een symbool van samen iets voor elkaar krijgen. En het is nog maar het begin van allerlei nieuwe initiatieven en samenwerkingsverbanden die de komende jaren opgestart worden. En onze ruilbeurs gaat in September van start we zien het juist als aanvulling.
Het brengt in ons dorp veel enthousiasme, creativiteit, samenwerking en vooral plezier met elkaar. Wat wil je nog meer!
Helemaal eens met wat je schrijft over de belangrijkste taken van de bibliotheek, maar wat blijft er van de bibliotheek over als de gemeenten daar geen geld meer voor over hebben? En de meeste eigen inkomsten komen van leden die wel een paar tientjes over hebben om het gehele jaar door te kunnen lezen. Zij betalen niet en zullen ook niet gaan betalen voor de bibliotheek als ontmoetingsplaats. Hoe goed die functie ook is.
De Schiphol-bibliotheek is een mooi voorbeeld van wat een bibliotheek kan zijn, maar dat zal dus wel betaald moeten worden door de gemeenschap (rijk, provincies of gemeenten) en kan nooit draaien op de gebruikersinkomsten.
Geweldig blog. Inspiratie om creatief de verbinding met onze klanten te zoeken, maar ook met de politiek.
Bas,
Gemeentes hebben geen geld meer over bibliotheken als uitleenfabriek, want die rol wordt opgepakt door andere instellingen. Maar gemeenten hebben best geld over voor een bibliotheek die zijn rol binnen de gemeenschap wil oppakken. Het nieuwe toverwoord in de politiek is “zelfredzaamheid van de burgers” en dat is bij uitstek iets waar de bibliotheek een rol bij kan spelen. Want die rol hebben we van oudsher al.
En daar hebben leden ook best geld voor over. Ik denk dat een heleboel leden op dit moment afhaken omdat we ons zelf presenteren als uitleenfabriek, en waarom zou je daar voor betalen als je dat ergens anders ook (gratis) kunt krijgen? Maar als we weer teruggaan naar onze kernfunctie van “volksverheffing” dan zul je zien dat leden terugkomen. Of omdat ze zien dat wij iets brengen wat ze nergens anders kunnen krijgen of uit solidariteit. Want onderschat het aantal leden van openbare bibliotheken niet die als een soort van sponsor lid zijn. Niet omdat ze hem zelf gebruiken maar omdat ze het goed vinden dat we er zijn. Maar dan moeten we dat wel blijven waarmaken, dat het goed is dat we er zijn.
Pingback: Onbewust bibliotheekgebruik | Dee'tjes
Chapeau!
Alleen: zou het voorbeeld Vierlingsbeek voor gemeenten geen vrijbrief vormen om dorpsbibliotheken helemaal weg te bezuinigen (‘Wat in Vierlingsbeek kan, kan hier ook’)? Is ‘Vierlingsbeek’ geen eerste stap terug richting de particuliere en parochiebibliotheken etc. van een eeuw geleden met al hun amateurisme en paternalisme? Zie verder http://horstsweethorst.blogspot.nl/2012/06/klein-mysterie-356-bibliotheek-8.html en ook http://horstsweethorst.blogspot.nl/2012/06/klein-mysterie-355-bibliotheek-7.html
Wim,
Allereerst: dank je wel voor je mooi woorden over mijn blog!
Met je opmerking over de vrijbrief die Vierlingsbeek dreigt te worden kan ik het alleen maar eens zijn: dat is een ontwikkeling die je niet moet willen. En dat is precies de reden waarom sommige bibliotheken zeer afwijzend reageren op dit soort initiatieven. Maar daarmee bereik je volgens mij alleen maar het tegenovergestelde. Je moet zorgen dat het niet zover komt, dus als de sodemieter aan de slag om aan te tonen dat je meer bent dan alleen een dure uitleenfabriek.
In Vierlingsbeek zijn ze aangesloten bij een basisbibliotheek, dus daarmee zijn ze verzekerd van een professionele basis, maar dat is niet overal het geval. Daarentegen is het ook niet zo dat elk dorp in opstand komt tegen een bibliotheek die gesloten wordt, dus er is niet overal zo’n leger vrijwilligers achter de hand om de bibliotheek over te nemen. Zo’n initiatief is erg afhankelijk van de plaatselijke situatie.
Pingback: De informele bibliotheek (5) « Doc 1.5
In Houten, Soest en Leersum zijn nu al verschillende Boekspots geopend, een soort ruilbibliotheek, maar dan van de bibliotheek in een school, buurthuis of kerk. Ondanks dat hier veel boeken van eigenaar wisselen, heeft dit nog niet geleid tot omvallende bibliotheken, in tegendeel; het roept enthousiasme op bij zowel burgers als bestuurders. En laat de bibliotheek van haar goede kant zien: Open, toegankelijke en verbindend in de samenleving. Neemt niet weg dat er bibliotheken zijn die (nog) huiverig zijn hiervoor. We zijn dit jaar begonnen met de uitrol (zie website) en zullen aan het eind van het jaar de resultaten verder communiceren. Als je meer wilt weten, neem even contact op.
Ronald,
Goed om te horen dat de Boekspots een succes zijn.
Dat moet een hele geruststelling zijn voor bibliotheken die niet staan te juichen bij dit soort initiatieven omdat ze bang zijn voor concurrentie.
Al is die twijfel niet zo vreemd omdat er wel politici zijn die zich hardop afvragen waarom een bibliotheek eigenlijk van die dure professionals nodig heeft, onder het mom van “dat kan toch wel wat minder”.