Als mijn collega Jamie niet zo superenthousiast was terug gekomen van een lesdag van de opleiding Community Librarian had ik dit stukje niet geschreven. Nou komt Jamie altijd enthousiast terug van die opleiding, maar dit keer hadden ze als gastspreker Theo Peeters gehad, die in zijn les over de geschiedenis van de openbare bibliotheek had uitgelegd dat bibliotheken altijd al voor ‘de community’ waren dus dat deze opleiding eigenlijk niks nieuws was. Omdat de verhalen die ik daarna vertelde over mijn eigen ervaringen voor zoveel hilariteit zorgden, niet alleen bij Jamie maar ook bij een paar andere jonge collega’s, heb ik besloten om een paar van die voorbeelden hier te delen. Niet omdat die verhalen nou zo bijzonder zijn maar om aan meer mensen duidelijk te maken dat de openbare bibliotheek altijd al meer dan boeken uitlenen was. Verhalen van vóór het internet dus.

• Zo verbaasde ik mijn collega’s door te vertellen dat mensen in de bibliotheek een telefoonnummer kwamen opzoeken. “Ja maar, iedereen had toch een telefoongids thuis?” Jawel, maar alleen van zijn eigen stad of regio. Als je in Roermond een telefoonnummer van iemand in Groningen nodig had dan waren er een paar opties om dat te vinden en naar de bibliotheek komen was er een van, want wij hadden alle telefoongidsen van heel Nederland.

• Op een ochtend ging de telefoon en een vriendelijke meneer legde uit dat hij bezig was met het voorbereiden van een toespraak die hij die middag moest geven. In die toespraak kwam het verhaal voor over het ontstaan van de Marathon “en nou ben ik even vergeten wat de naam van die loper ook alweer was, die die boodschap moest brengen en die dood neerviel. U kent het verhaal vast. Mijn spullen liggen op de universiteit dus ik kan het nu niet nakijken.” Uiteraard wilde ik wel even opzoeken dat die man Pheidippides heette. Opzoeken in een encyclopedie dus..

• Of dat productiebedrijf: “Heeft u boeken over jukeboxen? Nee? We moeten een decor bouwen met een jukebox er in en we zoeken foto’s van jukeboxen. Hoeft niet van de binnenkant, maar het liefst ook wel van bovenaf gezien. Heeft u wel boeken waar foto’s in staan? Geeft niet dat het er maar een paar zijn, ik stuur wel iemand langs om ze op te halen. U weet zeker ook niet waar ik bouwtekeningen van jukeboxen kan vinden he?”

• Of de man die belde omdat hij de tekst zocht van een bepaalde wet. Toen ik die eenmaal gevonden had (Schuurman & Jordens, voor de kenners) bleek dat hij eigenlijk iets anders wilde weten. Er was een nieuwe wet die bepaalde dat je geen olietank meer in je tuin mocht hebben (dat had ik hem net voorgelezen) maar hij had er wel nog een in zijn tuin en hoe moest dat nou? Of ik wist of er nog een andere wet was? Nee, hij wilde niet naar het gemeentehuis om te informeren, want dan wisten ze daar dat hij in overtreding was. Uiteindelijk heb ik hem er van overtuigd dat hij ook telefonisch zou kunnen informeren (nee ze gaan uw nummer vast niet traceren) en heb ik hem het telefoonnummer van het gemeentehuis gegeven.

Helemaal geen bijzondere verhalen, iedereen die in het pre-internet tijdperk in een openbare bibliotheek werkte kan vergelijkbare dingen vertellen. Maar ze geven wel heel duidelijk aan dat de bibliotheek altijd al meer was dan boeken. Dat het ook om informatie ging en het mensen helpen met die informatie. Daarom erger ik me zo aan het gebruik van de term ‘maatschappelijke bibliotheek’. Want dat zijn we altijd al geweest. Daar zijn we potverdorie een eeuw geleden voor opgericht: om het volk te verheffen. Dat maatschappelijke zit in ons DNA dus het is nogal dubbelop om ons zo te noemen en het is heel raar om te doen alsof dat iets nieuws is. En ja, ik snap wel dat het helpt om de boodschap te verspreiden dat de bibliotheek zich vernieuwt en dat we niet suf zijn. Maar ik krijg de indruk dat steeds meer mensen denken dat het ECHT iets nieuws is wat we doen. Die mensen gun ik een lesje bibliotheekgeschiedenis van Theo Peeters.