Te vuur en te zwaard
In de kunst gaat het om partijdigheid. Je bent voor iets of je bent tegen iets. Als je ergens voor bent moet je het geloof te vuur en te zwaard verbreiden en het museum is daarvoor een instrument (…) Rudi Fuchs, 1978
Dit citaat kwam ik tegen in het Van Abbemuseum, op de tentoonstelling Herhaling: Zomeropstelling 1983. Ik weet niet in welk verband hij dit geschreven heeft, dat vermeldt het tentoonstellingsgidsje helaas niet maar het doet er niet echt toe. Ik ben het zelden met Rudi Fuchs eens, maar dit vind ik een prachtig citaat. Wat ik er zo mooi aan vind is het gevoel van urgentie dat er uit spreekt en de zekerheid, het gebrek aan twijfel.
Als we het woord museum nou eens vervangen door bibliotheek? Dat lijkt me een mooi begin, en als we er dan ook allemaal eens in gingen geloven, dat zou nog mooier zijn.
Het citaat van Fuchs spreekt mij helemaal niet aan, TenAanval. “Geloof”, “te vuur en te zwaard”, voor mij heeft het teveel negatieve connotaties. Een bibliotheek als instrument gebruiken voor iets waar we allemaal in moeten gaan geloven? Natuurlijk denk niet dat je een dictatuur beoogt, maar zou je niet liever wat nuanceren?
PS dit heb ik nou altijd: ik kom een citaat tegen, denk “wat geweldig”, denk er nog eens over na, en ga dan twijfelen :-).
Toen ik het citaat overtypte vroeg ik me inderdaad ook af of de combinatie “geloof” en “te vuur en te zwaard” wel zo’n gelukkige was. Maar ik heb hem heel bewust wel gebruikt, want ik weet zeker dat die associatie in 1978 (toen Fuchs het opschreef) absoluut niet meer bestond. Pas de laatste jaren hebben die woorden (zeker in combinatie met elkaar) weer een nare bijsmaak gekregen.
Terwijl dat niet terecht is, want die negatieve bijklank ontstaat vanwege de associatie geloof=religie=negatief met vuurenzwaard= agressief.
En dat terwijl je er ook hele andere associaties bij zou kunnen hebben, die heb ik tenminste. Ik lees het als een uitspraak van iemand die kunst (=het goede en het hogere) tot het uiterste wil verdedigen omdat hij overtuigd is van het belang ervan. En hij ziet het museum als instrument bij dat overtuigen van de tegenstanders.
Zo zou je de bibliotheek ook kunnen zien als een instrument voor het verdedigen van het goede en het verspreiden van kennis. Als we daar nou eens met zijn allen in gingen geloven en voor zouden gaan staan dan zouden we al een eind op weg zijn in het verstevigen van de positie van de bibliotheken denk ik.