Als protest tegen de toenemende censuur in Amerikaanse (school-)bibliotheken, waar overheden boeken verbieden, verbannen en soms zelfs verbranden heeft uitgeverij Penguin het initiatief genomen om een onbrandbare editie te maken van een van de vaakst verboden boeken in de Verenigde Staten: The handmaid’s tale van Margaret Atwood. Voor wie het niet gelooft staat hier een lijstje met de materialen die gebruikt zijn om het boek echt onbrandbaar te maken.
Het is een eenmalige editie die op 7 juni a.s. geveild gaat worden via Sotheby’s. Op het moment dat ik dit schrijf is er 4 keer geboden en staat de teller op $ 42.000 maar zo te zien verwachten ze dat het een stuk meer gaat opbrengen. De opbrengst gaat in zijn geheel naar Pen America, een organisatie die zich bezig houdt met “freedom to write, recognizing the power of the word to transform the world“.
Prachtig filmpje vind ik, kijk haar nou staan op haar 82e. Mooie actie ook: ‘Because powerful words can not be extinguished’ Hup Margaret Atwood!
Dit plaatje deelde ik vorige week al op Twitter en omdat het zo’n goed advies is van Stephen King deel ik het hier graag nog een keer. Ik kwam het tegen naar aanleiding van de berichten over die school in Tennessee waar het boek Maus op verzoek van de ouders uit de schoolbibliotheek werd gehaald en dat het naar aanleiding daarvan een bestseller op Amazon werd.
Dat in Amerikaanse scholen boeken verboden worden is niks nieuws, daar heb ik al vaker over geschreven. Het is in de Verenigde Staten zelfs zo’n bekend fenomeen dat ze al sinds 1982 jaarlijks een ‘banned books week‘ organiseren, in de laatste week van september. Dan vragen schrijvers, boekhandelaren en bibliotheken aandacht voor de boeken die het afgelopen jaar verwijderd werden uit bibliotheken op scholen. Want daar gaat het meestal om: ouders die actie voeren om te voorkomen dat hun kinderen kennis nemen van bepaalde boeken. Nou kan ik me dáár eerlijk gezegd nog wel iets bij voorstellen, maar het akelige van boeken uit een bibliotheek halen is dat die boeken daardoor door helemaal niemand meer gelezen kunnen worden. Al is dat misschien ook de bedoeling.
Uit mijn tijd bij de bibliobussen herinner ik me mijn gesprekken met die directeur van de reformatorische school die geen gebruik maakte van de bibliobus ondanks het feit dat we onder schooltijd zo’n beetje bij hem om de hoek stonden. Pas toen ik uitlegde dat we heus alle kinderboeken van de christelijke uitgeverijen aan boord hadden kreeg hij er belangstelling voor. Of ik dan kon zorgen dat er alleen christelijke boeken in die bus stonden? Nee? Of ik dan kon zorgen dat het personeel alleen de juiste boeken uitleende aan zijn leerlingen? “Nee ook niet. Wij gaan niks verbieden, van ons mag iedereen alles lezen. Maar als de leerlingen onder schooltijd naar de bibliobus komen dan is het uiteraard de verantwoordelijkheid van de school wat kinderen lezen. Dus als kinderen van een leerkracht een bepaald boek niet mogen lenen (om welke reden dan ook) dan vind ik dat prima.” Ik kreeg de indruk dat die directeur dat dan weer een heel raar uitgangspunt vond maar het hielp wel want de school kwam en ging driftig gebruik maken van de bus. Elk kind moest eerst zijn boeken aan de leerkracht laten zien voordat ze uitgeleend werden en alle Harry Potters werden linea recta terug gestuurd “Nee, je wéét dat wij dit soort boeken niet lezen.” Daar kun je het mee eens zijn of niet: het kind had het boek intussen wel in handen gehad en kwam soms na schooltijd terug om het alsnog te lenen. Of staande in de bus te lezen, als ze het ook van hun ouders niet mee mochten nemen. Zo’n beetje wat Stephen King hierboven aanraadt.
Dat ouders of leerkrachten niet willen dat hun kinderen Harry Potter lezen kan ik nog enigszins begrijpen want tovenarij is de duivel en zo. En als die ouders in Tennessee niet zouden willen dat hun kinderen Maus lezen omdat de Holocaust een heel gruwelijk gegeven is zou ik het ook nog snappen maar ze wilden het boek verbieden omdat er in gevloekt wordt en er een plaatje van een blote vrouw in staat. Ja daar vallen mijn schoenen wel van uit. De top 10 van boeken die in 2020 het vaakst uit bibliotheken of van literatuurlijsten gehaald zijn is sowieso een verbazingwekkende lijst: daar staan niet alleen boeken op waar sex in voorkomt maar ook To kill a mockingbird en Of mice and men vanwege ‘racial slurs and a negative effect on students’. Alsof het verbieden van boeken nog niet genoeg is las ik gisteren dat ze in Tennessee nu ook boeken aan het verbranden zijn. Dat is in de Verenigde Staten niet eens meer zo bijzonder, daar hebben ze al vaker boeken (en dvd’s) van Harry Potter verbrand. En ja, het zijn een paar gekkies die dat doen, maar ik blijf het vreselijke beelden vinden.
“Dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen” is een quote van Heinrich Heine die in dit verband vaak gebruikt wordt. Dat schreef hij in 1823. Het heeft nog 110 jaar geduurd maar uiteindelijk heeft hij wel gelijk gekregen. Laten we het maar op gebrek aan historisch besef houden. Rare jongens, die Amerikanen.
Gisteravond zag ik op Twitter opeens bovenstaand nieuw campagnespotje van Joe Biden voorbijkomen en ik vind het geweldig, daarom deel ik het hier graag. Het is een mooi filmpje maar het mooist vind ik nog wel dat om een verfilmd gedicht gaat. Of nou ja, verfilmd: de tekst van het gedicht is gemonteerd over zwart-wit beelden uit de actualiteit en foto’s van Biden terwijl je hem intussen het gedicht hoort reciteren.
Ik vind het heel bijzonder: in een verkiezingsstrijd, en dan ook nog eens in zo’n nare, bittere strijd als deze, een spotje maken zonder beschuldigingen, beledigingen of beloftes maar met een gedicht over hoop. Als een bemoediging. Joe Biden citeert veel vaker dichters leert een klein rondje Youtube, het liefst Ierse dichters. Hij citeert ze zelfs zo vaak dat Obama er grapjes over maakte in de tijd dat ze samenwerkten.
Dit gedicht The Cure at Troy van Seamus Heaney is blijkbaar een van zijn favoriete gedichten, want hij citeert het vaker, zelfs in de speech waarin hij de nominatie voor presidentskandidaat accepteerde. Het citaat is maar een klein stukje uit het gedicht want The Cure at Troy is een boek, een bewerking van het toneelstuk Philoctes van Sofokles, dat zich afspeelt tijdens de Trojaanse oorlogen. Interessant allemaal. Maar het allerinteressants vind ik toch wel dat een presidentskandidaat een gedicht centraal zet in een verkiezingsspotje. Omdat het mooi is en hoop geeft en dus belangrijk is. En zijn kiezers vinden het prachtig. Ik probeer me voor te stellen dat een Nederlandse politicus zoiets zou doen. Die zou belachelijk gemaakt worden denk ik. Jammer.
Toen de Nederlandse bibliotheken, net zoals zo’n beetje alles, dicht moesten vanwege Corona ontstonden er na een paar weken diverse initiatieven om lezers toch van boeken of ander materiaal te voorzien. Dat werd bijvoorbeeld thuis gebracht of mensen konden het in de bibliotheek komen afhalen. Na twee maanden gingen de meeste bibliotheken weer open, voorzien van looproutes, spatschermen, plastic handschoenen en heel veel desinfectiemateriaal.
In de Verenigde Staten is de situatie heel anders. Op een heleboel gebieden, maar zeker op bibliotheekgebied. Daar verschilt het per staat, in sommige staten zijn bibliotheken wel open maar meestal zonder al die maatregelen die wij getroffen hebben, in andere staten zijn ze nog steeds gesloten. De bibliotheek van Harris County is nog steeds dicht maar heeft wel bij al zijn filialen een afhaalpunt gemaakt. Een curbside pickup, op zijn Amerikaans: je rijdt met je auto naar de bibliotheek, meldt je telefonisch, doet de kofferbak open en de bibliothecaris van dienst zet een tasje met boekje in je achterbak. Om daar reclame voor te maken hebben ze dit filmpje gemaakt, van Curbside Larry. De medewerkers van de bibliotheek waren aan het nadenken over hoe ze reclame konden maken zonder reclamebudget. Zo kwamen ze op de goedkoop aandoende tv-spotjes van tweedehandsautoverkopers die in de VS ’s avonds laat vaak op tv zijn en daar zijn ze op door gaan fantaseren. Wat je er ook van vindt, het is heel effectief want het trekt enorm de aandacht. Het filmpje wordt veel gedeeld op social media en het is besproken in verschillende tv-programma’s. Hier wordt bijvoorbeeld John Schaeffer, de bibliotheekmedewerker die Larry speelt geïnterviewd. Kun je hem ook zonder cowboyhoed zien.
Voor het geval je het nog niet door had: Harris County ligt in Texas, vandaar dat Larry reclame maakt voor de Barbara Bush Branch Library. Dat is geen grapje, die heet echt zo. De Amerikaanse situatie is zoals gezegd heel anders. Daar zijn bibliotheken soms gewoon weer open gegaan zonder dat er andere maatregelen zijn getroffen dan dat mondkapjes verplicht waren. Wat weer tot dramatische verhalen heeft geleid van bezoekers die weigeren een mondkapje te dragen en medewerkers die dringende oproepen doen om vooral niet open te gaan.
Omdat het zo toepasselijk is sluit ik graag af met dit citaat uit Texas Monthly over het filmpje: ‘In times like these, we’ll look for our unlikely heroes wherever they may appear—and when we pull up to the curb, we’ll open the trunks to our hearts, and let them crawl inside.’
Vrijdag is John Lewis overleden, het Amerikaans congreslid. Voor iedereen die niet op social media zit (vanwege vakantie of vanwege social media) deel ik hier graag dit filmpje, dat nu druk gedeeld wordt op social media, van zijn speech uit 2016 toen hij de National Book Award won. Het is maar een hele korte speech, maar het ontroert me elke keer als ik het zie.
Hij won de National Book Award in de categorie Young People’s Literature voor March: Book three, het derde deel van zijn autobiografisch boek over zijn jeugd, zijn inzet voor de Civil Rights Movement en de burgermarsen waar hij bij betrokken was. Lewis was de laatste nog levende Freedom Rider, een groep van burgerrechtenactivisten waar Martin Luther King er ook een van was. Het bijzondere van March is dat het stripboeken zijn, vandaar die twee mannen die achter hem staan: die hebben zijn verhaal verstript. Lewis had al eens een autobiografie geschreven, maar schrijver Andrew Aydin haalde hem over om zijn bijzondere verhaal om te zetten in een strip
John Lewis houdt echt van bibliotheken en voor wie niet genoeg van hem kan krijgen heb ik hier nog een linkje. Hij was een paar jaar geleden op het congres van de American Library Association, Jeroen de Boer was daar ook en die heeft zijn toespraak toen opgenomen. Zeker even kijken, het is een aanrader. Voor wie het niet wist, de dame die hem introduceert is Carla Hayden, de 14e Librarian of Congress, de directeur van de Nationale bibliotheek. En nou ben ik een beetje jaloers op Jeroen, dat hij daar toen bij was.
Free for All is een film over het belang van de openbare bibliotheek, gemaakt door een aantal gerenommeerde Amerikaanse documentairemakers. Bijna vijf jaar geleden schreef ik er al eens over, toen was men druk bezig met filmen en vooral met het zoeken van financiering. Nu is hij dan eindelijk bijna af. Omdat ik een bijdrage heb gedaan aan de crowdfunding kreeg ik de afgelopen jaren af en toe een mailtje om me op de hoogte te houden al bleef ’t het afgelopen jaar erg stil. Aan deze trailer te zien hebben ze echter allesbehalve stilgezeten. Van een film die in beeld brengt wat de openbare bibliotheek betekent voor individuele mensen is hij zo te zien nu uitgebreid met een flink deel bibliotheekgeschiedenis en recente ontwikkelingen op financieel en politiek gebied.
Het is me nog niet helemaal duidelijk wanneer de film precies uitkomt, maar als het zover is kan de VOB deze film misschien ook naar Nederland halen want volgens mij gaan we hier allemaal erg vrolijk van worden. Zo te zien staan ze daar zeker voor open want ze willen hun activistische boodschap graag zo breed mogelijk verspreiden. De situatie van Nederlandse bibliotheken is alleen heel anders dan in de Verenigde Staten: alleen al omdat de financiering heel anders geregeld is en de relatie met de overheid nogal verschilt. En ja, dáár is de bibliotheek gratis, dus letterlijk altijd Free for all.
Op tweede Paasdag werd een filmpje van Sarah Sanders, die voorleest tijdens de traditionele Easter Egg Roll, gretig gedeeld op Twitter. Ik moest er zelf ook om lachen maar eigenlijk ook een klein beetje om huilen. Sarah Sanders is de voorlichter van president Trump en in het fragment dat gedeeld werd leest ze bepaald niet enthousiast het Paasverhaal voor. Ze lijkt zelfs opgelucht dat het boek uit is. Ha, ha, kijk eens: die voorlichter kan niet eens fatsoenlijk een verhaaltje voorlezen. Wat zijn ze toch vreselijk allemaal, daar in dat Witte Huis.
Nou is dat laatste misschien waar, maar als je het hele filmpje bekijkt (zie hieronder) dan zie je de context. Want het akelige aan dat fragment op Twitter was (in mijn ogen dan) dat ze het verhaaltje nogal afraffelde en zich weinig aan de kinderen gelegen liet liggen. Als je haar hele optreden bekijkt zie je dat ze in het begin wel degelijk contact maakt met haar publiek maar dat ze het heel erg koud heeft en daarom belooft ze dat ze snel zal zijn. Had ze niet moeten doen, want vandaar dat afraffelen. Ze heeft er niet heel erg veel zin, in dat voorlezen maar ze heeft het duidelijk wel vaker gedaan: ze laat de plaatjes zien (veel te kort vanwege de kou) en ze heeft een kinderversie van het Paasverhaal uitgekozen. Saai, saai, saai, maar wel over nagedacht. Nee, dan de First Lady. Die las ook voor maar dat was heel anders.
Melania had ook nagedacht over welk boek ze zou voorlezen en ze koos een boek waar ze zelf enthousiast over is. Altijd goed, want enthousiasme komt het voorlezen ten goede. Maar ze heeft niet zo goed nagedacht over haar publiek en wat die van het boek zouden vinden. Ik kon nergens terugvinden wat voor boek ze precies voorleest en omdat ze de auteur niet noemde is het moeilijk terug te vinden. Het is een dr. Seuss-achtig rijmpje met een bemoedigende boodschap: je mag er zijn. Mooie boodschap maar geen verhaaltje. Ze lijkt ook moeite te hebben met de uitspraak van sommige woorden, dat maakt het het lastiger om naar haar te luisteren. En de halfzachte manier waarop ze de plaatjes uit het boek laat zien stimuleert ook niet echt. Ik vind het geen succes, maar het ziet er wel een stuk fotogenieker uit dan de voorleessessie van de voorlichter. Dat zal zeker meegespeeld hebben.
De president heeft zelf niet voorgelezen. Dat snap ik wel, want beter dan Obama zou hij het nooit kunnen. Obama had er een traditie van had gemaakt om elk jaar Max en de Maximonsters voor te lezen. Elk jaar weer iets enthousiaster, ik schreef er eerder over. Trump lijkt overal een wedstrijdje van te willen maken en deze zou hij zeker niet winnen, dus heel verstandig om er dan maar niet aan te beginnen. Er werd die dag door meer mensen voorgelezen, o.a. door de Staatssecretaris van Onderwijs Betsy DeVos en door het hoofd van de militaire gezondheidsdienst, Surgeon General Dr. Jerome Adams. Die laatste is mijn favoriet: hij zit daar in vol ornaat en neemt uitgebreid de tijd om de kinderen bij het verhaal te betrekken: geweldig. En hij leestOh, the places you’ll go van Dr. Seuss voor, ook al een favoriet.
Die Easter Egg Roll vindt al plaats sind 1878. Het is me niet duidelijk of er toen ook al werd voorgelezen of wanneer ze daar mee gestart zijn maar ik vind het een mooie traditie.
Een historische verkiezing was het gisteren. Speciaal voor de verkiezingsdag hebben de makers van Free for all, de film ‘in the making’ over wat de openbare bibliotheek betekent voor mensen een korte video samengesteld over de link tussen bibliotheken en democratie. Ze mailden hem gisteren naar al hun supporters op Kickstarter, “met ingehouden adem”.
Ze zullen nogal teleurgesteld zijn in de uitslag vrees ik. Zoals een heel groot deel van de Nederlanders ook teleurgesteld zijn. Laten we er maar het beste van hopen. “The forgotten men and women of our country will be forgotten no longer” zei Trump in zijn acceptance speech. Dat lijkt me toch een mooi streven. En dat past ook wel bij de openbare bibliotheek, toch?
Elke bibliothecaris die zijn vakliteratuur een beetje heeft bijgehouden weet dat in de Verenigde Staten vorige week een nieuwe Librarian of Congress is ingezworen. Dat is bijzonder want het is pas de 14e Librarian of Congress sinds 1800, het jaar waarop de Library of Congress werd opgericht. Maar dit keer is het extra bijzonder want het is voor het eerst een vrouw en niet alleen dat, Carla Hayden is een zwarte vrouw.
Er is van alles te zeggen over het historisch belang van deze benoeming en over hoe erg het is dat er nu pas een vrouw is benoemd op de belangrijkste post in de Amerikaanse bibliotheekwereld. Maar het enige wat ik hier nu wil doen is dit filmpje laten zien. Het is een extraatje dat hoort bij een portret dat PBS Newshour een paar dagen geleden uitzond. Ze praat hier over het favoriete boek uit haar jeugd. Leuk. Maar wat mij aan dit beeld meteen opviel is hoe ze dat boek vasthoudt. Daaraan kun je zien dat ze dat vaker gedaan heeft, ze is duidelijk gewend om een boek te showen. Wat blijkt: ze is een jeugdbibliothecaris! Het wordt in haar officiële cv niet genoemd, maar ze noemt zichzelf in dit fragment wel zo. Dus dan is het zo.
Wat fijn: de directeur van de op een na grootste bibliotheek ter wereld is een jeugdbibliothecaris! Ze is veel meer dan dat, ze heeft een indrukwekkend cv (bibliotheekdirecteur, voorzitter van de ALA, gaf les aan de universiteit) maar toch: een jeugdbibliothecaris. Vind ik leuk.
Overigens: haar voorganger kreeg veel kritiek omdat hij veel te weinig deed om de bibliotheek te digitaliseren. Hayden zit (sinds haar benoeming) op Twitter. En dat doet ze heel aardig.
Een paar weken geleden publiceerde de American Library Association hun jaarlijkse top 10 van meest verboden boeken. Ik heb er vaker over geschreven, over censuur in de Verenigde Staten, maar elke keer als ik er over lees vind ik het weer bizar. Op de Banned & Challenged Books lijst staan alle boeken waar een officiële klacht over is ingediend en/of een verzoek is gedaan om het te verwijderen uit de collectie. In de meeste gevallen wordt zo’n boek dan uit de collectie gehaald, zeker in het geval van schoolbibliotheken.
Het is, zoals meestal, een vrij bizarre lijst. Althans: ik kan me bij sommige titels wel voorstellen dat mensen er aanstoot aan nemen (op nummer twee staat Fifty shades of Grey bijvoorbeeld) maar ik begrijp niet dat je het andere mensen dan niet gunt om zoiets te lezen. En ik begrijp al helemaal niet wat er zo aanstootgevend is aan Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht. De Bijbel staat op de lijst omdat het religieus is. (Uhuh..) Een van de redenen waarom Fifty shades of Grey verboden zou moeten worden is overigens dat het very poorly written was. Dat vind ik dan wel weer geestig.
Nummer een op de lijst is Looking for Alaska van John Green. De John Green van Een weeffout in onze sterren, de Young Adult superhit van twee jaar geleden. Green heeft op zijn vlog gereageerd op het feit dat hij op de lijst staat en ik deel het filmpje hier graag omdat hij zo goed uitlegt waarom het flauwekul is.
Omdat tieners echt niet zo beinvloedbaar zijn via literatuur. Maar vooral omdat hij niet gaat over wat er in de bibliotheek staat omdat hij geen bibliothecaris of onderwijzer is: “the highly trained, criminally underpaid professionals we employ to make these decisions”. En dan gaat hij nog even door over waarom het goed is dat kinderen zelf leren nadenken. Het is niet zo’n lang filmpje, kijk maar gewoon even. En als je geen 3.18 minuten kunt missen, kijk dan in elk geval even de laatste 40 seconden, vanaf 2.30 minuut, dan heb je een idee van de strekking.
Green is er vrij laconiek onder, al doet de opgewonden manier waarop hij praat misschien anders vermoeden. Maar dat is gewoon de manier waarop hij praat, kijk maar eens naar een van zijn andere filmpjes. Hij vlogt samen met zijn broer Hank onder de naam Vlogbrothers, ze maken om de beurt een filmpje voor elkaar waarin ze iets vertellen of iets uitleggen. Dat doen ze al bijna 10 jaar lang en vrij fanatiek, je vraagt je af waar John de tijd vandaan haalt om ook nog al die boeken te schrijven.
Tenaanval is het blog van Jeanine Deckers. Noem mezelf militante bibliothecaris omdat ik vind dat bibliothecarissen veel te weinig voor hun eigen vak opkomen. En dat er nooit genoeg aandacht aan lezen en kunst besteed kan worden.
Op deze website staan behalve mijn blog ook andere stukken die ik geschreven heb zoals boekrecensies en columns.
Privacy en cookies: Deze site maakt gebruik van cookies. Door verder te gaan op deze site, ga je akkoord met het gebruik hiervan.
Voor meer informatie, onder andere over cookiebeheer, bekijk je:
Cookiebeleid
Recente reacties