Afgelopen dinsdag schreef Margriet Oostveen in haar column in NRC over de buurtbieb in Vierlingsbeek. Leuk stukje, niet digitaal te lezen, dus ik twitterde er even een fotootje van. Ik heb zelden zoveel reacties gekregen op een tweet waar eigenlijk zo weinig in staat. Alleen maar instemmende reacties van inwoners uit de regio.
Fijn, dat de mensen uit Vierlingsbeek zo blij zijn met hun bibliotheek, nog steeds onderdeel van een basisbibliotheek. En mooi om te zien hoe betrokken de inwoners zijn.
Dit was sowieso de week van de pop-up libraries; zagen we die voorheen alleen in het buitenland, ze poppen nu ook in Nederland op. Vorige week schreef ik zelf al over Tante Pollewop en nu schrijft Boekendingen over soortgelijke initiatieven in Gelderland. Leuk vind ik dat: enthousiaste mensen die creatief aan de slag gaan met boeken.
Zijn dit soort initiatieven een bedreiging voor de openbare bibliotheekbranche? Als je vindt dat het belangrijkste doel van een openbare bibliotheek is om zoveel mogelijk boeken uit te lenen dan is een ruilbibliotheek (boekenasiel, boekenbastion, whatever) inderdaad een serieuze bedreiging, want die is gratis, in alle opzichten. Daar kan geen bibliotheek of businessplan tegen op, daar kunnen we het nooit van winnen.
Maar het uitlenen van boeken is niet de belangrijkste taak van een bibliotheek. Niet in mijn ogen althans. De belangrijkste taak is om een rol in de lokale gemeenschap te vervullen, om inwoners de ruimte te geven om zichzelf intellectueel te ontwikkelen, om zich een mening te vormen, om inwoners te helpen met (leren) lezen en ze te helpen met hun weg te vinden in deze (steeds ingewikkelder wordende) samenleving. Maar de bibliotheek is ook een plek, The last truly democratic space, where nobody moves you along volgens de Irish Times. Een bibliotheek is een plek waar je mag “hangen”, waar je niets hoeft te kopen en waar je je niet beter hoeft voor te doen dan je bent.
Of zoals Zadie Smith, in haar inmiddels beroemde artikel, schrijft: Neglected libraries get neglected, and this cycle, in time, provides the excuse to close them. Well-run libraries are filled with people because what a good library offers cannot be easily found elsewhere: an indoor public space in which you do not have to buy anything in order to stay. Dat is óók een taak van de bibliotheek, neutraal terrein zijn in een steeds drukkere commerciële wereld. We merken het in de Airport Library ook: mensen vinden het fantastisch dat er een rustpunt is op Schiphol, een plaats waar ze niks moeten en niks hoeven.
Dus daar zouden we veel meer energie in moeten steken vind ik. En dan niet door een koffieautomaat neer te zetten (ik durf de uitdrukking “goede koffie” niet meer te gebruiken na Ton’s briljante stuk) maar door de gelegenheid te bieden en het contact te zoeken. Mensen zoeken betrokkenheid en persoonlijke aandacht. Het vanzelfsprekende contact dat je vroeger aan de balie had is verdwenen door de invoering van zelfbediening. Dus dat betekent dat we extra energie moeten steken in die persoonlijke aandacht. De foto hierboven heb ik afgelopen zaterdag gemaakt tijdens de open dag van de vernieuwde bibliotheek van Noordwijk. Een prachtige dag, gevuld met activiteiten: workshops, voorleessessies en muziek, alles zeer goed bezocht. Maar waar zaten constant mensen? Alleen of met zijn 2-en? Aan de leestafel. Jazztrio of niet…
Als je zorgt dat mensen zich betrokken voelen bij hun bibliotheek dan organiseren ze protestacties zoals in Vierlingsbeek. Dan bakken ze koek voor je of gaan ze bier drinken.
De ruilbibliotheken zijn geen bedreiging. Wij zijn onze eigen bedreiging: als we er gestrest op reageren of als we ze negeren. Als we vol blijven houden dat boeken uitlenen onze core-business is en als dat alleen maar kan als we ons strikt aan onze eigen certificeringsnormen, kwaliteitseisen, marketingmodellen en CAO-regels houden, dan worden ruilbibliotheken een bedreiging. Want dan worden die opeens een aantrekkelijk alternatief voor een service die blijkbaar over de hoofden van de mensen heen gaat. Mensen willen (weer) iets kleins, iets lokaals, iets van henzelf. En dat is toch wat een bibliotheek zou moeten zijn?
Maar de mensen van Fundalectura trekken er ook op uit, ze zoeken de mensen op met bijvoorbeeld een programma om op markten voor te lezen en boeken uit te lenen. Als een soort bibliobus zonder wielen. 🙂
Recente reacties