Tenaanval

Tenaanval

Over bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst

onderwijs

All of the posts under the "onderwijs" tag.

Waarom iedereen ‘Klassen’ gezien moet hebben

De afgelopen week is er al veel aandacht geweest voor de documentaireserie Klassen in kranten en talkshows maar mocht er nog iemand zijn die de eerste aflevering gemist heeft: kijk het terug! Het is geweldig! Ik zal eerlijk bekennen dat ik niet zo’n enorme documentairekijker ben, ik ben meer van de domme politieseries. Maar dit is echt geweldig, dus geloof mij nou maar en zoek het op.

Het is een serie over het onderwijs en hoe dat van invloed is op de kansen die kinderen krijgen in het leven. Leerlingen, leraren en bestuurders in Amsterdam-Noord worden gevolgd tijdens hun dagelijkse bezigheden, afgewisseld met korte gesprekjes. De focus ligt op leerlingen van groep 8, want daar wordt beslist naar welke school ze na het basisonderwijs gaan. En die keuze bepaalt voor veel kinderen de rest van hun leven. In deze eerste aflevering wordt kennis gemaakt met een paar kinderen en in sommige gevallen ook met hun familie.

Sommige details zijn hartverscheurend. Zoals dat fragment van Anyssa, die eerder heel bijdehand uitlegde dat ze bij haar opa en oma woont en dat dat prima is. Op de ouder- en kind avond van school vraagt ze geroutineerd aan haar buurmeisje of die opa even wil helpen met de wens van opa voor haar toekomst op te schrijven “want dat kan opa niet’. Of Yunuscan, die heel hard werkt op school “want van dit jaar moet je echt het jaar maken als je iets wil bereiken in je leven”. Hij probeert elke avond een uur huiswerk te maken, als hij tenminste bij de computer kan die in de huiskamer staat en de rest van de familie hem met rust laat. Hij is heel trots als hij het woord ‘handelsstad’ kent in de zin ‘Deventer was vroeger een handelsstad’. Maar uit de manier waarop hij Deventer uitspreekt weet je dat hij die naam niet eerder hoorde. En last but not least: Marjolein Moorman, de wethouder die gloedvolle betogen houdt over hoe vreselijk het is dat kinderen in Nederland al zo jong moeten kiezen en over de hokjes waar ze dan in geplaatst worden. En die daar echt iets aan wil veranderen.

Voordat ik nou alle mooie details verklap: kijk gewoon die eerste aflevering terug. Via de website van Human, of via je eigen terugkijk kanalen. Op die website is overigens ook nog iets anders te zien: meteen na de uitzending werd het programma Nablijven live uitgezonden. Daarin werd nagepraat over deze aflevering met Massih Hutak, dichter en rapper maar vooral bewoner van Amsterdam-Noord en oud-leerkracht en onderzoeker Bowen Paulle. Ook zeer de moeite waard.

Het allermooiste aan de serie vind ik nog dat de makers niet alleen een mooie documentaireserie wilden maken maar dat ze echt iets in gang willen zetten, iets willen veranderen. Dus is er niet alleen een napraatprogramma, maar ze gaan ook het land in: in het voorjaar gaan ze naar scholen toe met een programma, om het gesprek over kansenongelijkheid en de invloed van het onderwijs daarop op gang te brengen en ze vormen met jongeren een jongerenraad. Mooi allemaal. En misschien ten overvloede: deze serie toont ook nog eens héél goed aan waarom goed kunnen lezen zo belangrijk is. Dat is precies waarom wij in de bibliotheek doen wat we doen: zorgen dat iedereen zo goed mogelijk kan lezen, want dat is een vereiste om mee te kunnen doen. Niet alleen op school, maar in de hele rest van je leven. Daarom zou iedereen dus Klassen gezien moeten hebben.

Leesbevordering gekoppeld aan sport

r
De eerste keer dat ik over de actie van de directeur van die school in Wrightsville, Pennsylvania las vond ik het wel een mooie stunt, een knap staaltje leesbevordering. Hij beloofde zijn leerlingen namelijk om op het dak van de school te gaan slapen als het leesdoel van de school bereikt was.

Mooi die betrokkenheid, goed voorbeeld en zo. Maar toen ik het artikel nogmaals las en wat doorklikte kreeg ik er een steeds raarder gevoel bij. Waar gaat het precies over? De school doet mee aan een leesbevorderingsprogramma van een baseballclub waarbij kinderen aan baseball gerelateerde prijzen kunnen winnen. Als ze één boek lezen maken ze kans op een kaartje voor een wedstrijd, bij twee boeken krijgen ze een Kids Meal coupon en bij drie boeken krijgen ze cheering sticks. Hartstikke leuk van die club dat ze zo’n programma opzetten. Heel goed dat ze maatschappelijke betrokkenheid tonen. Het programma is een groot succes, er doen al 50 scholen aan mee met 19.000 leerlingen. Dat zie ik Ajax nog niet doen…

Maar waarom dan die kriebels bij die actie van die directeur? Ik weet het niet precies. Misschien omdat ik een jeugdbibliothecaris ben die vindt dat lezen geen wedstrijd is? Dat het gaat om wát je leest en wat je daar van opsteekt en niet om hoeveel je leest? Misschien is het omdat ik te Nederlands ben en vind dat ieder kind even belangrijk is? En waar je winnaars hebt zijn ook verliezers en daar ligt de sympathie van Nederlanders nou eenmaal snel. Omdat ik het zo’n niksig doel vind? Wat is één boek lezen nou? Of gewoon omdat ik niks met sport heb?

De directeur heeft beloofd dat als de kinderen van zijn school samen 2000 boeken gelezen hebben voordat de York Revolution zijn eerste wedstrijd speelt, op 18 april, dat hij dan op het dak gaat slapen. En dat als ze hun eerste wedstrijd winnen hij op het dak blijft slapen, net zo lang totdat ze verliezen.  Het  is waarschijnlijk dat competitie element dat me dwars zit. Dat zit ook in de leesprogramma’s die wij in onze Nederlandse bibliotheken gebruiken, maar minder nadrukkelijk.

Aan de andere kant: dat slapen op het dak is een uitdaging die de directeur heeft aangenomen van een stelletje third-graders, dus dat is wel weel stoer. En het lijkt me ook wel een leuke school, afgaand op alle leuke dingen die ze organiseren. Maar dat competatieve he, dat is me toch te Amerikaans….

Jongens lezen niet

…. althans, ze lezen een stuk minder dan meisjes. Over hoe dat komt verschillen de meningen maar belangrijker is: hoe verander je dat?

Bij de BBC heeft Gareth Malone onlangs een poging gedaan om daar verandering in te brengen. Malone werd bekend met het tv-programma The Choir waarin hij een onervaren groep jongens in 9 maanden omturnt tot een koor dat aan een internationale competitie meedoet. In het programma Gareth Malone’s Extraordinary School For Boys probeert hij in drie maanden het leesniveau van een groep 11-jarige jongens omhoog te krijgen. Niet omdat hij lezen als zodanig nou zo belangrijk vindt maar omdat hij het verschil in onderwijsniveau tussen jongens en meisjes wil verkleinen. Blijkbaar lopen jongens in Groot-Brittannië gemiddeld zes tot twaalf maanden achter op meisjes.

Zijn methode om de jongens aan het lezen te krijgen heeft onorthodoxe trekjes: hij laat ze elke dag hardlopen of in bomen klimmen zodat ze hun energie kwijt kunnen en hij laat ze een toneelstuk schrijven en uitvoeren om ze bewust te maken van de kracht van taal.   

Helaas heb ik alleen het laatste deel van de serie gezien: het deel waarin helemaal aan het eind (uiteraard) blijkt dat zijn methode vruchten heeft afgeworpen. Het niveau van alle jongens was gestegen: één jongen had zelfs een achterstand van ruim een jaar ingelopen. Het leverde mooie tv op: een soort kruising tussen X-factor en Supernanny: met tranen, drama en ook veel plezier. En betere leerlingen dus want daar ging het om.

Ben benieuwd welke lessen de directie van de school hieruit trekken: zijn de lesmethodes in het nieuwe schooljaar aangepast? En houden de jongens dit positieve gevoel vast of zakken ze gewoon weer terug? En wat voor lessen kunnen hier nog verder uit getrokken worden? Of blijft dit gewoon een leuk tv-programma en verder niks?

Er is wel onderzoek gedaan naar de verschillen in lezen tussen jongens en meisjes, maar ik ken geen praktische maatregelen die naar aanleiding daarvan getroffen zijn. En dat is toch raar eigenlijk. Om te beginnen maar eens een Nederlandse versie van dit programma? 

De afleveringen zijn niet meer terug te kijken via internet, maar er is wel nog een interview met Gareth Malone over het programma. Aardig om een idee te krijgen van zijn manier van praten en zijn aanpak.

Het onderwijs, de bezuinigingen en de bibliotheek

Er breken zware financiële tijden aan. Her en der worden  bezuinigingen aangekondigd vanwege de economische crisis of omdat er een nieuwe politieke wind waait. De bibliotheek staat nog niet in het rijtje linkse hobby’s en dat zal ook wel niet zo snel gebeuren maar waakzaamheid is geboden.

Hier in Amsterdam wordt het nieuwe college binnenkort geïnstalleerd. Het heeft een bezuiniging van 210 miljoen aangekondigd, maar aan de andere kant ook onderwijs tot prioriteit benoemd met de daarbij behorende extra investeringen.

Ik neem aan dat Amsterdam niet de enige gemeente is waar niet bezuinigd wordt op onderwijs. En ik vraag me af hoeveel bibliotheekdirecteuren daar bij aanhaken in het kennismakings gesprek met hun nieuwe wethouder. Die uitleggen hoe sterk bibliotheken al samenwerken met het onderwijs en hoeveel ze al doen voor de scholen. En dat daar eventueel best nog wel een schepje bovenop kan als de gemeente dat belangrijk vindt. Dat er al heel veel expertise op het gebied van educatie en leesbevordering aanwezig is in de bibliotheek en dat daarvan nog beter gebruik zou kunnen worden gemaakt.

Of zou de wethouder blijer worden van een mooi verhaal over bibliotheek.nl of over retail? Dat is wel een stuk sexier dan zo iets voor de hand liggends als jeugdbibliothecarissen en onderwijs. Veel nieuwer ook en nieuw is altijd beter, zeker in de politiek. Veel directeuren worden daar in elk geval opgewondener van. Maar misschien ben ik te wantrouwend? Ik vraag me in elk geval af of alle directeuren proberen om “hun” wethouder blij te maken en aansluiting zoeken bij het (wellicht veranderde) lokale beleid. De directeur die ooit zei: “de gemeente moet me gewoon geld geven om mijn werk te doen en verder zijn mond houden” is in elk geval al een klein beetje bijgedraaid, maar ik vraag me af hoeveel mensen er stiekem nog steeds zo over denken.

Waar ik blij van word

In het NRC van zaterdag stond een interview met Theo Wismans, leraar op het Eijkhagencollege in Landgraaf en (mede-)bedenker van het vak Gelukskunde. En daar werd ik nou heel blij van, van dat idee.

Het is een verplicht vak  voor alle leerlingen, de school heeft er een prijs mee gewonnen en er is inmiddels een onderwijsmethode van gemaakt. En ja, als je er iets meer over leest word ik ook een beetje iebel want het zijn toch wel een aantal open deuren die ze daar intrappen en de toon is wel een beetje zijig af en toe en je kunt je ook afvragen of een school er is om leerlingen gelukkig te maken. Maar toch vind ik het iets positiefs. Een andere soort van aandacht voor kinderen: niet meer uitsluitend de nadruk op prestaties en de erkenning dat mensen beter functioneren als ze goed in hun vel zitten. En dat lijkt me iets heel goeds. Niet alleen voor kinderen overigens.

En dan ook nog een president van de Verenigde Staten die de verkiezingen heeft gewonnen met als thema Hope. Zou er dan toch echt een mentaliteitsverandering op komst zijn?

get_footer() ?>