Tenaanval

Tenaanval

Over bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst

literatuur

All of the posts under the "literatuur" tag.

Nogmaals: leve Adriaan van Dis

JPET20211121_AdriaanVanDis_007_kleinweb
foto: John Peters

“We hebben afgesproken dat we elkaar zouden tutoyeren. Dat voelt voor mij een beetje onwennig want ik ben nogal wat jaren jonger dan jij maar jij hebt weer meer haar dan ik.” Zo opende Leon Verdonschot afgelopen zondag het gesprek met Adriaan van Dis dat we georganiseerd hadden in het kader van Nederland Leest.

Het was een geweldige middag. In het Royal Theater, een oude bioscoop in de binnenstad van Roermond, zaten groepjes mensen keurig op ongeveer 1,5 meter, verspreid door de zaal te luisteren naar Adriaan van Dis. Bij de kennismaking vooraf zei Leon Verdonschot dat hij er erg veel zin in had en dat hij veel vragen had voorbereid, waarop Van Dis antwoorde: “oh, maar daar geef ik toch geen antwoord op, ik wil zelf veel te graag vertellen.” Dat was een beetje overdreven, van dat geen antwoord geven, maar dat hij er zin in had was duidelijk en dat hij zijn verhaal al vaak verteld had ook. Maar het was een geweldig verhaal en het enthousiasme dat hij uitstraalde was aanstekelijk. Het werd een bevlogen gesprek, niet alleen over zijn boek ‘De wandelaar’ maar ook over taal, over niet bang zijn, over lenig blijven en in actie komen. Over maatschappelijke betrokkenheid en de verheffingsgedachte, over het n-woord, over zijn moeder en uiteraard was er ook iemand die een vraag stelde over zijn reizen naar Indonesië.

Waarschijnlijk kan elke organisator van een Nederland Leest bijeenkomst met Van Dis een vergelijkbaar enthousiast verhaal vertellen, maar ik deel het hier toch graag. Want mooie dingen moet je delen. Niet alleen het gesprek was fijn, maar ik genoot al zo van het feit dat het weer kon: in een zaal zitten en naar levende mensen luisteren in plaats van naar een scherm kijken. Naar twee mensen kijken die een echt gesprek voeren, naar elkaar luisteren en die oprecht nieuwsgierig zijn, in plaats van alleen maar persé hun gelijk willen halen. Helaas was er een aantal mensen die het toch niet aandurfden met die stijgende besmettingscijfers, zo’n zaal vol, maar de bezoekers die er waren vonden het allemaal geweldig.

Wat mij betreft is Adriaan van Dis de ideale Nederland Leest schrijver, dus complimenten aan het CPNB voor deze keuze.

Jeanine Deckers 24 november 2021 Leave A Comment Permalink

De Boekenweek en leesbevordering voor iedereen

Afgelopen donderdag deed rapper Massih Hutak in zijn gesproken column in het radioprogramma De Nieuws BV een gepassioneerde oproep om het boekenweekgeschenk ook eens een keer te laten schrijven door iemand die de jongerencultuur kent. Een rapper bijvoorbeeld. Want dat is volgens hem de manier om jongeren enthousiast te maken voor literatuur. “Een gratis dun boekje van nog geen 100 pagina’s als opstap naar meer leesplezier. En hoe meer jongeren dat lezen, en daardoor meer lezen, des te  belangrijker en urgenter zo’n geschenk wordt”. (hoor ik hier Kees Broekhof?) Hij signaleert onder jongeren een grote behoefte aan verhalen die ze wel op social media en bijvoorbeeld Netflix vinden en veelvuldig delen maar (nog) niet in de literatuur.

Goed verhaal waar ik het alleen maar roerend mee eens kan zijn. En ik ben niet de enige: op Twitter werd zijn oproep driftig en met veel instemming gedeeld. En ook de CPNB heeft bovenstaande tweet al geretweet dus als Massih nog geen uitnodiging heeft gekregen om eens te komen praten volgt die zeker snel. Goed idee en zoek vooral de samenwerking op. Maar lieve CPNB, als jullie hier mee aan de slag gaan: willen jullie het dan alsjeblieft wel goed doen. Dus gewoon in 2019 het boekenweekgeschenk laten schrijven door iemand die jongeren aanspreekt? Zodat je dubbel aan leesbevordering doet: je trekt een nieuw (jong) publiek en je laat je bestaande publiek kennismaken met iets nieuws. Dus ga er niet in 2018 nog snel even een boekje voor jongeren naast produceren. Een speciale scholierenuitgave. Want daarmee neem je jongeren nog steeds niet serieus. En je andere lezers trouwens ook niet.

En ik snap wel dat zoiets lastig is want de uitgevers hebben bij zo’n jonge schrijver nog geen heel oeuvre achter de hand dat ze opnieuw kunnen uitgeven en de boekhandelaren zullen wel gaan klagen dat voor zo’n “onbekende” schrijver de mensen niet speciaal naar de boekwinkel komen en het hen dus omzet gaan kosten. Maar laten we eerlijk zijn: zolang de NS de Boekenweek blijft sponsoren komen de mensen toch wel zo’n boekje halen. En jullie zijn er toch ook voor ons, de bibliotheken? Jullie zijn toch zelfs ook van ons? En wij zijn toch van de leesbevordering? Dus zullen we afspreken dat in 2019 de bibliotheken nou eens hun zin krijgen en er gewoon een goeie leesbevorderingsactie komt. Met een boek dat óók jongeren leuk vinden en filmpjes en rappers in de bibliotheek en een leesclub waarin jongeren aan ouderen uitleggen waarom ze het zo’n goed boek vinden.

En dan mag Massih van mij directeur boekenweekgeschenk worden. Die heeft overigens wel vaker goede ideeën, hij was de bedenker van Het Stemfeest afgelopen maart, om jongeren aan te zetten om te gaan stemmen. Klonk als een mooi feest. Dus laten we van de volgende Boekenweek ook een feest voor iedereen maken, in plaats van een feest voor mensen die toch al van lezen houden.

Mocht het filmpje hierboven niet werken, bijvoorbeeld omdat je mobiel leest, dan is de column ook te beluisteren op de site van de NPO, hier dus.

Jeanine Deckers 23 april 2017 Leave A Comment Permalink

Op het Boekenbal

De Boekenweek is weer begonnen. Traditioneel geopend met het Boekenbal en dat betekent dat ik gisteravond en vanochtend weer overspoeld werd met de bekende beelden: Herman Koch die hartelijk ontvangen wordt door onze grote vriend Eppo, dansende collega’s die trots foto’s twitteren of op Facebook zetten en schrijvers en BN-ers die poseren met een boa constrictor.

Ik ben ook ooit op het Boekenbal geweest. Twee keer zelfs. Klinkt interessanter dan het is want ik heb er gewerkt. Als student Kunstgeschiedenis was je interessant genoeg om daarvoor gevraagd te worden. De eerste keer was in 1990. Studiegenootje Imke ronselde leuke mensen die wat bij wilden verdienen. (dit was de tijd van de studiebeurzen, dus werken was voor veel studenten minder dringend dan nu). Het Boekenbal was niet meer zo chique als in dit filmpje hierboven maar het had zeker ook nog niet het losgeslagen, hippe imago dat het nu heeft. De belangrijkste reden voor de meeste mensen om ja te zeggen was de kans om achter de schermen van het Concertgebouw te kijken en ach, zo’n Boekenbal is vast geinig. Behalve Harry, die Nederlands gestudeerd had voordat hij bij Kunstgeschiedenis terecht kwam en ik (met mijn bibliotheekopleiding) vond iedereen het idee van een bal leuker dan die boeken.

En zo meldden wij ons op de avond van het bal bij de artiesteningang van het Concertgebouw. (Bam, eerste punt al binnen, want hoe vaak kom je daar nou?) Eenmaal binnen kregen we te horen dat het de bedoeling was dat we consumptiebonnen zouden gaan verkopen. Niet aan een vaste kassa, maar we moesten in tweetallen door het gebouw gaan lopen met onze bonnen. Ok, prima. Daarna bleek dat de studenten van de Rietveldacademie niet alleen gevraagd was om het gebouw te decoreren maar ook om iets te verzinnen om de bonnenverkopers zichtbaar te maken. Het thema dat jaar was Blauw, maar de studenten hadden het opgevat als ‘iets met ruimtevaart’ want we werden verkleed als een soort astronaut: we kregen zilverkleurige manteltjes om (gemaakt van isolatiemateriaal) en op ons hoofd kwam een blauw diadeempje met zilverkleurige balletjes die een centimeter of 20 boven ons hoofd wiebelden. Met een mandje vol consumptiebonnen en een portefeuille met wisselgeld trokken we in duo’s, een beetje ongemakkelijk, richting de ons toegewezen verdieping. En ongemakkelijk bleef het, de rest van de avond.

Ten eerste waren het geen losse consumptiebonnen maar een soort knipkaarten: velletjes met daarop 10 bonnen. En ik weet niet meer precies wat één zo’n vel kostte, maar het was in elk geval geen handig, rond bedrag. Iets als 12,75 (gulden). Een bedrag met cijfers achter de komma in elk geval. Waardoor je ontzettend zat te hannesen met wisselgeld. Wisselgeld dat in die schemerige gangen moeilijk terug te vinden was in die portemonnee. En dat halverwege de avond ook schaars begon te worden. Maar nog vervelender was dat een biertje twee bonnen kostte en een glas wijn drie bonnen. Zodat je met drie glazen wijn al door je kaart heen was en dan met één bon bleef zitten. Dat wisten wij niet toen we op pad werden gestuurd, maar naarmate de avond vorderde kregen we dat steeds vaker, steeds geïrriteerder, te horen. Niet echt een feestvreugde bevorderende combinatie, die consumptiebonnenkaart.

Was het een woest feest? Misschien, maar daar hebben wij niks van gemerkt. Er was geen dresscode, er liepen geen mensen met slangen rond en ik herinner me ook geen artistiekerige acts in de gangen. Waren er dan veel schrijvers? Niet zoveel als ik verwacht had. Al zal ik ze lang niet allemaal herkend hebben. De enige twee die ik me herinner zijn Bart Chabot en Kees van Kooten. Bart Chabot omdat hij bij elke bonnenkaart die hij kocht moeilijker ging doen over het feit dat we zo weinig wisselgeld hadden en Kees van Kooten vanwege het tegendeel. Die gaf ons bij elk stapeltje bonnen dat hij kocht een leuke fooi en hij zei er steeds bij “Wel apart houden he, die fooi! Niet dat jullie dat geld straks toch gewoon inleveren.” Toen we hem bij ons zoveelste rondje door de gangen weer zagen lopen riep hij dwars over de gang: “Kijk, daar hebben we mijn favoriete bonnenmeisjes! De fooi wel apart houden hoor!” Verder herinner ik me vooral veel geschutter, van zowel gasten als van ons. En ik herinner me Ellen Brusse, omdat wij ons afvroegen waarom een tv-omroepster van de Tros daar met zoveel air rondliep. Er waren geen andere televisiemensen en ook geen acteurs of filmsterren. Ik herinner me vooral veel opgewonden mensen in kantoorpakken. Het was geen hele bijzondere editie, dat Boekenbal. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom ik er nu maar zo weinig over kan terugvinden, geen foto’s en maar één artikeltje in Delpher, uit het Nieuwsblad van het Noorden.

Het jaar daarop heb ik twee uur lang op het grote podium van de Stadsschouwburg gestaan. Daar moest ik mensen overtuigen om plaats te nemen op de achterbank van een grote Amerikaanse slee waar op de voorbank twee acteurs scene’s uit Who’s afraid of Virginia Woolf speelden. Dat was eigenlijk veel interessanter. Maar die avond  heb ik geen enkele bekende schrijver gezien.

Jeanine Deckers 25 maart 2017 Leave A Comment Permalink

De bibliotheek is een regenboog

…volgens Maya Angelou althans. Via de onvolprezen site Brain Pickings kwam ik bij dit filmpje uit, een fragment uit een optreden van haar in een filiaal van de New York Public Library. Niet zomaar een filiaal maar het Schomburg Center for Research in Black Culture in Harlem. Ze was daar om te vieren dat de NYPL haar archief had verworven en Angelou vertelt daar met veel schwung over wat de bibliotheek voor haar als klein meisje heeft betekent.

When it looked like the sun would not shine anymore. God put a rainbow in the clouds – Look at that, look at that! That’s a library, a library is a rainbow in the clouds.

Ik word hier heel blij van, van dit soort filmpjes. Filmpjes met een positief verhaal, die hoop bieden. Want daar heb ik wel behoefte aan, aan een positief verhaal. En ik wil ook heel graag blijven geloven dat we daar als bibliotheek een bijdrage aan kunnen leveren, en hoop kunnen blijven bieden. Maar dit filmpje is natuurlijk ook gewoon leuk omdat Angelou zo ongegeneerd van de aandacht geniet en er als een koningin bij zit. (Terecht, terecht!) Heerlijk.

Het hele verhaal is te lezen op de site van Brain Pickings.

Jeanine Deckers 28 november 2016 1 Comment Permalink

Een principiële discussie of liever iets gezelligs

Afgelopen weekend viel ik op Twitter midden in een discussie over de branche. Blijkbaar hadden collega’s het daar met elkaar gehad over een paar verbeterpunten van de landelijke ebooks collectie, een gesprek dat niet goed viel bij een aantal mensen. Want openlijk kritiek leveren is “niet slim” en “medewerkers van Nike zeggen ook niet dat hun shirtjes slecht zijn”. Over die opmerkingen valt zoveel te zeggen dat mijn hoofd bijna uit elkaar spatte van frustratie maar ik kwam net terug van vakantie en ik moest nog wasjes draaien en de plantjes op mijn balkon hadden dringend behoefte aan water en lieve woordjes dus liet ik het er maar even bij zitten. Maar ik nam me voor om een stuk te gaan schrijven over hoe dit het zoveelste bewijs was van de arrogantie van sommige medewerkers van landelijke en provinciale organisaties en van hoe slecht ze daar snappen hoe de verhoudingen horen te liggen. Dat “het land” niet bepaalt maar de regio en dat “het land” eens moet ophouden met denken dat zij iedereen kunnen voorschrijven hoe het moet. En dat ze daar vooral eens moeten ophouden met alles achter slotjes te stoppen want dat slotjes het gesprek ernstig beperken. En dat slotjes sowieso niet passen bij een branche die als kernfunctie het delen van informatie heeft.

Inmiddels ben ik alweer bijna een week terug. De planten leven weer min of meer en de wasmand is weer vol met nieuwe was. En dat stuk? Ach ja, hoeveel zin heeft dat eigenlijk? Ik heb er vaker over geschreven en dan kreeg ik reacties van nou net die mensen die het wel snappen maar die zich toch aangesproken voelen. De mensen die ik zou willen bereiken lezen het niet, of trekken zich er niks van aan, vol als ze zijn van hun eigen gelijk. Trouwens: het is vakantie, wie zit er te wachten op zo’n principiële discussie? Daarom deel ik hier liever een mooi filmpje. Eentje waar je wel vrolijk van wordt.

Acteur Ian McKellen leest twee brieven voor die Roald Dahl in 1967 schreef aan Elizabeth, een meisje dat haar favoriete auteur had geschreven dat ze zo moeilijk kon wennen op haar nieuwe school. En laat het maar aan Dahl over om zo’n meisje op te beuren.

McKellen las die brieven overigens voor tijdens Letters Live een schrijversfestival en A celebration of the enduring power of literary correspondence. Word ik ook vrolijk van, van het feit dat iemand zoiets verzint.

Jeanine Deckers 29 juli 2016 2 Comments Permalink

Wereldliteratuur en t-shirts

hamletEigenlijk had dit gewoon een kort stukje moeten worden over die leuke t-shirtjes die ik toevallig tegenkwam  maar al bladerend op de website van Litographs, de makers van die shirts, kwam ik er achter dat ze veel meer doen dan dat. Het begon allemaal met het drukken van posters, waarop ze de hele tekst van een boek (althans, voor zover dat past) in een grafische illustratie afdrukten. Daarna kwamen er t-shirtjes en nu zijn er ook tassen.

In het filmpje hieronder zie je Danny Fein, initiatiefnemer van Litographs, uitleggen hoe het precies werkt. Dit filmpje heeft hij gemaakt voor Kickstarter, om geld in te zamelen zodat ze het project uit konden breiden van posters naar t-shirts. Daar begonnen ze mee in 2012, inmiddels hebben ze meer dan 150 verschillende shirts in de aanbieding. Fein is overigens een computerprogrammeur, die ooit als oefening begon met het omzetten van tekst in een afbeelding. Inmiddels heeft hij een team van grafische vormgevers om zich heen verzameld die de illustraties ontwerpen.

play-sharp-fill

Hun nieuwste actie is een lijn van temporary tatoos, oftewel plakplaatjes. Ook weer met literaire citaten. Nou kenden we zoiets al langer van Plint, maar het blijft leuk. Vooral omdat ze er bij Litographs meteen een actie aan gekoppeld hebben: ze gaan een tattoo chain maken. De volledige tekst van Alice in Wonderland in 5258 plakplaatjes op even zovele mensen. Mooi. En dat allemaal: To celebrate the importance of books in our lives. Het project is bijna uitverkocht, er zijn nog een paar plaatsen over.

En alsof dat allemaal nog niet leuk genoeg is, steunen ze ook nog eens een goed doel. Want: we see Litographs as a way to share the power of books with more people. We’re committed to promoting literacy all over the world — to make a direct impact, we proudly partner with the International Book Bank to send one new, high-quality book to a community in need for each poster, t-shirt, and tote bag we sell, and for every five tattoos.

Als dat geen leesbevorderaars zijn dan weet ik het ook niet meer.

The best book I’ve ever worn

Naschrift: Jeroen wees mij op Out of Print. Een kledinglijn met afbeeldingen van boekomslagen. Anders, maar ook leuk.

Jeanine Deckers 18 augustus 2015 Leave A Comment Permalink

Een verhaal in de sneeuw

shelleyjacksonSchrijfster/kunstenaar Shelley Jackson is weer bezig met het schrijven van een verhaal. In de sneeuw. Letterlijk.

Deze winter schrijft ze elke dag een of een paar woorden in de sneeuw, in de buurt van haar huis in Brooklyn. Die woorden fotografeert ze en zet ze op Instagram, daar is het verhaal te volgen. Lezen in omgekeerde volgorde, want het eerste woord staat natuurlijk onderaan, op de eerste foto die ze maakte. Op dit moment bestaat het verhaal uit 209 woorden. Ze staan inmiddels ook op Flickr, daar staan ze in omgekeerde volgorde, dus daar kun je bovenaan beginnen met lezen. Ik vind het prachtig, niet alleen het idee maar ook de uitvoering: ze schrijft alle letters heel netjes in een keurig Courier lettertype. Ze schrijft met haar vingers of met een stokje. “To approach snow too closely is to forget what it is,” said the girl who cried snowflakes is de eerste zin van het verhaal.

Jackson is gefascineerd door tijdelijkheid, haar uitgangspunt is dat alles een work in progress is. De titel van dit werk is dan ook Snow, A story in progress, weather permitting. Ze kan het verhaal schrijven zo lang er sneeuw is en de woorden verdwijnen weer zodra de sneeuw smelt. Of zodra er iemand op gaat staan, of zodra de eigenaar van de auto terugkomt en het woord op zijn autoruit weg veegt. Een ander werk van Jackson is Skin waarbij meer dan 2000 vrijwilligers een woord op hun lichaam lieten tatoeëren die alles bij elkaar een verhaal vormden. De lichamen veranderden en mensen overlijden zodat dat verhaal ook steeds verandert.

Mooi werk. Ik krijg er bijna zin in sneeuw van. Bijna.

Jeanine Deckers 17 februari 2014 Leave A Comment Permalink

Kan lezen gevaarlijk zijn?

Op de vraag of lezen gevaarlijk is geeft Professor Geert Buelens in dit filmpje niet het definitieve antwoord. In zijn betoog koppelt hij de opvatting van Plato over het gevaar van manipulatie door literatuur aan American Psycho van Bret Easton Ellis en hij zet dit tegenover de opvatting van Martha Nussbaum dat je van het lezen van literatuur een beter mens wordt.

Dit is een van de vijf colleges die Geert Buelens heeft gegeven voor de Universiteit van Nederland, een website waarop elke week een andere Nederlandse hoogleraar vijf korte colleges geeft. Vijf filmpjes van een kwartiertje, met elke week een andere hoogleraar. Over sterrenkunde, filosofie, psychiatrie, recht of economie. En over letterkunde dus. De andere vier collegetjes van Buelens gaan in op vragen als Hoe kan een roman een land bij elkaar brengen of Zou Bob Dylan een Nobelprijs voor de literatuur kunnen winnen.

Voor als je in de Kerstvakantie even genoeg hebt van alle kerstmuziek en kerstkransjes. Alhoewel, wie krijgt daar nou genoeg van…?

Jeanine Deckers 19 december 2013 4 Comments Permalink

In actie tegen censuur

Toen ik dit filmpje voor het eerst zag dacht ik dat het een parodie was, ik begreep alleen niet zo goed waarop. Een klein beetje doorklikken leerde dat het om een hele serieuze actie gaat.

Wat blijkt: de Tucson Unified School District board in Arizona heeft besloten om het vak Mexican-American studies op te heffen en om een groot aantal boeken van Mexicaans-Amerikaanse schrijvers te verbieden. Ze gingen daarbij zelfs zover dat bestuursleden persoonlijk scholen langs gingen om boeken uit klassen te verwijderen. In reactie daarop werd in het naburige Texas Librotraficante opgericht, dat de verboden boeken weer Arizona in wil smokkelen. Ze zamelen zoveel mogelijk boeken in en brengen die in een demonstratieve optocht terug naar Arizona. Daar richten ze Underground Libraries op en bouwen ze een netwerk om Mexicaans-Amerikaanse literatuur te promoten. Hier kun je meer lezen over de actie.

Dit soort verhalen kan ik alleen maar in opperste verbazing lezen omdat die verhalen over censuur zo ontzettend ver van mijn bed en van de situatie hier in Nederland staan. Maar aan de andere kant: het maakt wel veel creativiteit los, en dit soort mooie acties.
Vraag me wel eens af of wij dat ook kunnen, als we nog dieper in de shit komen als branche….

Jeanine Deckers 28 februari 2012 Leave A Comment Permalink

Leesbevordering voor de klassiekers



Een hiphop clipje als introductie op Much ado about nothing van Shakespeare.

Afgelopen dagen organiseerde READ magazine een moderne uitvoering van dit toneelstuk via Facebook. Gedurende drie dagen (26, 27 en 28 april) kon je via berichten op Facebook de verwikkelingen volgen van een stel pubers die elkaar onmoeten, verliefd worden en elkaar na veel gedoe uiteindelijk krijgen. Het verhaal ontvouwt zich vooral via de commentaren bij de diverse berichten, in een bij Facebook passend taalgebruik. Knap verzonnen en goed gedaan, vooral omdat ze zo te zien dicht bij het oorspronkelijke verhaal zijn gebleven. Het project is inmiddels afgerond, maar nog (even) te volgen via Tumblr.

Dit lijkt me een originele manier om (jonge) mensen enthousiast te maken voor een klassieker uit de Westerse literatuurgeschiedenis.

Ik vraag me af of dat ook de bedoeling is van de eBooks eregalerij die gisteren gepresenteerd is. Vermoedelijk niet, maar ik vraag me wel af wat dan wel de bedoeling is van die eregalerij. Krijg een beetje de indruk dat er niet echt een bedoeling achter zit maar dat ze de galerij gebouwd hebben “omdat het kon”. Ik vind hem prachtig hoor, hartstikke leuk die achtergrondinformatie en die filmpjes maar wat is de diepere gedachte hier achter? Een eerste aanzet voor “de” digitale bibliotheek Nederland? Klassieke literatuur beschikbaar maken voor een groot publiek? Mensen die geen zin hebben om naar het Pantheon in het Letterkundig Museum te gaan toch een glimp gunnen van wat daar te zien is?

Wat is het doel van deze eregalerij? Wat is de doelgroep? Waar komt dit opeens vandaan? Is dit een voorproefje, wordt de hele Basisbibliotheek op deze manier uitgewerkt? Waarom is daar een aparte eregalerij voor gebouwd, waarom kon dat niet worden toegevoegd aan die digitale Basisbibliotheek? En waarom verwijst de site van Bibliotheek.nl niet naar die eregalerij? Het is nu een op zichzelf staand iets dat opeens uit de lucht is komen vallen. En het doel daarvan is me een raadsel.

Jeanine Deckers 29 april 2011 Leave A Comment Permalink

get_footer() ?>