Tenaanval

Tenaanval

Over bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst

functie

All of the posts under the "functie" tag.

Als de bibliotheek er toe kan doen

ferguson

Iedereen die nog steeds denkt dat de bibliotheek alleen maar boeken uit moeten lenen wijs ik graag op de rol die de bibliotheek in Ferguson deze week op zich heeft genomen. Voor degenen die de berichten op Twitter en het blog van David Lankes over Ferguson gemist hebben vat ik het hierbij even samen: toen de rellen begonnen probeerde de bibliotheek een rustige plek te zijn, een place for Community amidst the chaos. Ze herinnerden mensen er aan dat ze welkom waren in de bibliotheek en riepen op om rustig te blijven.

Afgelopen maandag zouden ook in de Verenigde Staten de scholen weer opengaan, na de zomervakantie. Maar uit veiligheidsoverwegingen werd besloten om de scholen in Ferguson deze week nog dicht te houden. Een leerkracht wilde dat niet op zich laten zitten en kwam op zoek naar een plek voor zijn leerlingen bij de bibliotheekdirecteur terecht. Die gaf hem de sleutel van de vergaderzaal van de bibliotheek en vanaf afgelopen dinsdag wordt er les gegeven in de bibliotheek. Door leerkrachten die ook niet naar school kunnen en door vrijwilligers. Vrijwillige onderwijzers (via de organisatie Teach for America) en vrijwilligers die zijn komen binnenlopen. Met de jongste kinderen wordt geknutseld, lagere schoolkinderen krijgen les en middelbare scholieren krijgen hulp van vrijwilligers bij het schrijven van werkstukken of krijgen advies over hun schoolloopbaan. In dit youtube filmpje wordt uitgelegd hoe ze het precies doen. Zo te zien puilt de bibliotheek uit. Meer dan 150 kinderen waren er gisteren aan het werk, met 60 vrijwilligers. Er wordt geknutseld, voorgelezen en echt les gegeven. Als de bibliotheek vol zit wijken ze uit naar de nabijgelegen kerk, de coördinatie wordt vanuit de bibliotheek gedaan. Kinderen krijgen een lunch die gesponsord wordt door bedrijven uit de buurt. Mooie actie. Dan beteken je iets voor de gemeenschap.

Als je de Facebook pagina en het Twitter account van de bibliotheek bekijkt is het een hele gewone bibliotheek:  tot voor kort ging het vooral over het voorleesuurtje dat volgende week weer zou gaan beginnen. Over de rellen van vorige week is niks te lezen in hun social media, zo te zien zijn ze zelfs een dag dicht geweest. Maar toen hen om hulp werd gevraagd reageerden ze snel en boden ze hun gebouw aan. En zo te zien is vanaf dat moment de boel vanzelf gaan lopen. Ze hadden natuurlijk ook kunnen beginnen over het verhuurbeleid van de bibliotheek, over geld, over verantwoordelijkheden en over dat de bibliotheek geen school is. Of over dat ze geen partij willen kiezen en dat ze neutraal willen blijven, over gemeentepolitiek. Maar dat hebben ze niet gedaan: er kwam een vraag uit de gemeenschap en die vraag sloot aan bij de functie van de bibliotheek dus daar zijn ze op in gegaan. De bibliotheek is nog steeds neutraal in deze rellen, ze hebben partij gekozen voor de kinderen. Die dreigden de dupe te worden omdat ze niet naar school konden en die brengen hun tijd nu op een zinnige manier door. Lijkt me een prima keuze. Vanuit het hele land krijgt de bibliotheek nu hulp aangeboden: van vrijwilligers maar ook van andere bibliotheken en van mensen die geld of materiaal willen doneren. Mooi, hoe de bibliotheek het verschil kan maken. In elk geval voor deze kinderen in Ferguson.  

Overigens kan ik dit artikel van Arjen van Veelen van harte aanbevelen. Een artikel over St Louis en Ferguson, geschreven een paar dagen voordat de rellen uitbraken. Geeft een mooi beeld van hoe ingewikkeld de situatie is. Met daarna een vervolg over de situatie in de stad na de rellen.

De bibliotheek als doorgeefluik

De laatste tijd is er in de museumwereld enig rumoer rondom de vermeend populistische benadering van sommige musea. Rijksmuseumdirecteur Wim Pijbes kreeg kritiek op de tekstbordjes die hij maakte bij  een tentoonstelling van topstukken uit de gouden eeuw: beetje plat en overbodige informatie.

Het Tate Modern bestaat nu tien jaar en heeft in die periode 45 miljoen bezoekers getrokken en een heel nieuw publiek laten kennis maken met moderne kunst. The independent schrijft daarover: The highbrows thought it was very serious. The lowbrows thought it was boring or ludicrous. But we have changed all that. Het lijkt me dat niemand daar tegen kan zijn, maar ook bij het populariserende beleid van Tate Modern worden langzamerhand (kleine) kanttekeningen gezet: verliezen ze de kunsthistorische context niet teveel uit het oog? Ook daar is niks tegen lijkt me. 

Wat me de laatste tijd wel bezig houdt is het verschil met de bibliotheekwereld. Daar is het tegengestelde aan de hand: bij ons krijg je geen kritiek als je te populair bent maar juist als je niet populair genoeg bent. Als je geen retail doet, je uitleningen niet (liefst spectaculair) stijgen ongeacht wát je precies uitleent en je lezingen niet minimaal X bezoekers trekken.

Laat ik vooropstellen dat ik niks tegen popularisering heb en ik wil ook heel graag dat zoveel mogelijk mensen gebruik maken van de bibliotheek, maar niet ten koste van alles. En ja we werken met belastinggeld en natuurlijk moet dat zo goed mogelijk besteed worden, maar ik zou wel eens een discussie willen over wat dat “zo goed mogelijk” dan precies inhoudt. Gaat dat alleen maar over aantallen en niet over inhoud en niveau? Dat lijkt me wel erg plat. Afrekenen op cijfers is het simpelst maar sinds wanneer is simpel doorslaggevend? Het doel van de bibliotheek was toch lezen, leren en informeren? Met de nadruk op de thema’s Digitale bibliotheek, Collectie Nederland, Mediawijsheid en  Lezen en leesbevordering? Klinkt erg inhoudelijk, komt geen cijfer aan te pas.

En natuurlijk wil je met al die programma’s een zo groot mogelijk publiek bereiken, maar dat grote publiek is niet het doel, een zo goed mogelijk programma is het doel. Om bij de vergelijking met de musea te blijven: ik vermoed dat het Rijksmuseum een record aantal bezoekers zou trekken als ze een tentoonstelling zou organiseren rondom het werk van Ans Markus, zeker als ze daarbij de Libelle als mediapartner zouden aantrekken. Maar dat doen ze niet omdat Ans Markus niet voldoet aan de normen van het Rijksmuseum. Het Rijksmuseum houdt vast aan zijn eigen normen en waarden en probeert op een andere manier aan een groter publiek duidelijk te maken wat er zo bijzonder is aan het portret van Maria Trip. Bibliotheken proberen hun collectie beter onder de aandacht te brengen door het materiaal aantrekkelijker neer te zetten en de keuze te vergemakkelijken, maar dat is buitenkant. We doen erg weinig aan de inhoud. Als een boek (of een rubriek, of een schrijver) niet wordt uitgeleend schrijven we het af. Maar het is ooit aangeschaft met een reden, omdat we dachten dat het interessant zou zijn. Waarom proberen we dan niet om dat duidelijker te maken? En ik snap ook wel dat het gemakkelijker is om een tentoonstelling van 30 schilderijen toe te lichten dan om een hele bibliotheekcollectie aan de man te brengen, maar we proberen het niet eens. Openbare bibliotheken gaan erg passief met de inhoud om. We zien onszelf als doorgeefluik. Als schuiver van boeken, zonder enige waarde toe te voegen. Waarom? Zijn we daar te lui voor? Of te dom? Of te bescheiden? Of zijn we bang dat onze neutraliteit daarmee in het gedrang komt? Waarschijnlijk een combinatie van al die factoren.

En dat is jammer want ik denk dat we daarmee een heel potentieel laten liggen. Als we die rol goed zouden oppakken zouden we denk ik veel meer gebruikers trekken dan met de zoveelste ledenwerfactie of nieuwe inrichting. In Museumland wordt al langer gediscussieerd over welke kant het op moet: pretpark of pantheon, speelplaats of schatkamer, populair of elitair. Kunnen we zo’n discussie ook niet eens beginnen voor de bibliotheekwereld?

get_footer() ?>