Tenaanval

Tenaanval

Over bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst

bibliothecaresse

All of the posts under the "bibliothecaresse" tag.

Roodkapje van Roald Dahl voorlezen

Roodkapje door Quentin Blake, voor de Gruwelijke Rijmen van Roald Dahl, 1982

Tijdens alle opwinding in de afgelopen weken over de aanpassingen die de Britse uitgever heeft aangebracht in de nieuwe edities van de boeken van Roald Dahl moest ik steeds weer denken al die honderden keren dat ik zijn versie van Roodkapje heb voorgelezen. En aan hoeveel lol we daarbij hadden. Ik weet niet meer precies in welk jaar dat was (het is meer dan twintig jaar geleden dat ik voor het laatst een klassenbezoek gedaan heb) maar een van de jaarlijks wisselende programma’s die we in onze bibliotheek deden had als thema sprookjes. Waarschijnlijk was het samengesteld door Karen Bertrams van ProBiblio. Geen idee meer wat het programma precies inhield maar als afsluiting las ik dus het verhaal Roodkapje en de wolf voor uit de Gruwelijke rijmen van Roald Dahl. Voor wie de Gruwelijke rijmen niet kent: daarin heeft Dahl een aantal bekende sprookjes op rijm herverteld. Maar dan wel op zijn Dahls, dus met een ander einde dan het origineel. Je kunt hier de originele versie van zijn Roodkapje vinden en ook beluisteren, voorgelezen door de schrijver zelf. In de introductie vertelt hij dat hij de “little rhymes” als een soort grap had geschreven en dat hij verbaasd was over het succes er van.

Dat voorlezen verliep bijna altijd op ongeveer dezelfde manier. Het was de afsluiting van het bezoek waarbij de kinderen (groep 5/6) dus weer even stil moesten zitten nadat ze net ruim een half uur actief waren geweest (de meeste dan). Daar had niet altijd iedereen even veel zin in en als de biebjuf dan ook nog zei dat ze ging voorlezen daalde het humeur vaak snel. Alhoewel ik aankondigde dat het een andere versie van het sprookje was dan ze kenden geloofden ze dat maar half. Maar al snel merkten ze dat het echt anders was, alleen al vanwege het rijm. En dan las ik nog eens van die gekke woorden als ‘schriel scharminkel’ voor. Het hoogtepunt van het verhaal was altijd dit:

”t Kind lacht en trekt in een wipje

een revolver uit haar slipje.’

(‘Ze richt hem op het grote beest en beng, beng…. die is er geweest’) Hilariteit alom, vooral bij alle jongens in de groep. Het verhaal eindigt ermee dat Roodkapje haar rode kapje inwisselt voor een mantel van wolvenvel, zoals op de illustratie van Quentin Blake te zien is.

Pas toen ik er de laatste weken weer aan terugdacht realiseerde ik mij dat het geweldige ook zit in de fantastische vertaling van Huberte Vriesendorp. Even dacht ik nog dat het Vriesendorps idee was om dat pistool in een onderbroek te bewaren, maar dat is van Dahl (‘The small girl smiles. One eyelid flickers. She whips a pistol from her knickers.’) Maar om van een onderbroek een slipje te maken en dat dan ook nog te laten rijmen op wipje is prachtig. Het waren precies de goede woorden om jongetjes uit groep 5/6 enthousiast te maken voor een verhaal.

De Nederlandse uitgever heeft aangekondigd de boeken niet te gaan aanpassen. Dat klinkt heel stoer maar een vertaler past een tekst al aan want die maakt zelden een letterlijke vertaling. Het lijkt me dat ze wijzigingen in dit geval in eerste instantie met de vertaler moeten bespreken. In alle voorbeelden van aanpassingen die ik voorbij heb zien komen zag ik nergens iets over de Revolting rhymes dus misschien is dat de dans ontsnapt. Maar ter gelegenheid van dit stukje heb ik het boek er nog eens bij gepakt en als ik daar het verhaal van Goudhaartje en de drie beren nog eens lees zie ik zo een paar woorden die in een nieuwe editie best aangepast zouden kunnen worden zonder dat de essentie van Dahls versie verdwijnt. In deze versie is Goudhaartje een rotkind dat het huis van de drie beren heeft vernield en Dahl suggereert dat de beren haar op hadden moeten eten. Dat verhaal kan prima overeind blijven als je bv het woord Bijlmerbajes aanpast. Ik vind het een ingewikkelde kwestie: ja natuurlijk ben ik tegen censuur en ja natuurlijk moet je van andermans tekst afblijven maar dit verhaal is nu al meer dan 40 jaar oud en boeken worden wel vaker aangepast aan de moderne tijd. Bijvoorbeeld om ze leesbaar te houden. En verkoopbaar. Alhoewel ik om sommige woedende protesten erg moest grinniken pleit ik daarom toch graag voor enige nuance.

Het belangrijkste lijkt me dat de kern van het verhaal, in dit geval het dwarsige, bewaard blijft. Want dat maakte Roodkapje zo’n succes bij die klassenbezoeken: dit was geen lief meisje dat een jager nodig had om haar te redden maar een stoere meid die zichzelf redde. Met een revolver ook nog eens. En een biebjuf die het woord slipje voorlas was daarbij een extra bonus. Na elk klassenbezoek liep er minstens één jongen de bieb uit terwijl hij ’trok in een wipje een revolver uit haar slipje’ proestte maar meestal was het een giechelend groepje. Dat vond ik mooi. Dat vind ik nog steeds mooi en belangrijker dan of er wel of niet ergens een woordje is aangepast.

De kaartcatalogus (met van die kaartenbakken)

Leuk! Een filmpje uit de oude doos dat ik tegenkwam op Mental Floss. Het is een bibliotheekinstructie voor middelbare scholieren. Hoe vind je zo snel mogelijk het boek dat je zoekt? Door in de catalogus te kijken was het antwoord in 1951. En eigenlijk is dat nog steeds het antwoord, alleen hebben we tegenwoordig geen kaartcatalogi meer maar is alles nu geautomatiseerd. Hartstikke handig: je hoeft dus niet meer in verschillende bakken te kijken, of zoals in dit filmpje, je hoeft ook niet meer op te letten of iets met hoofdletters of met kleine letters is geschreven. Je hoeft zelfs niet meer heel handig met het alfabet te zijn.

Het blijft een leuk filmpje en er wordt redelijk duidelijk uitgelegd hoe het Dewey-systeem werkt. Voor degenen onder ons die dat niet (meer) geleerd hebben op de bibliotheekacademie: het Dewey Decimal Classification system is een classificatiesysteem dat in 1873 werd uitgevonden door de Amerikaan Melvil Dewey waarmee je informatie kunt indelen. Het wordt nog steeds wereldwijd gebruikt in bibliotheken, het Nederlandse Siso is er op gebaseerd.

Dit filmpje is 66 jaar oud maar het lijkt me voor die tijd eigenlijk heel modern. Al vind ik het zelf nogal irritant dat die bibliothecaresse zo neerbuigend doet. Hup, maak eens een bibliotheekles in plaats van zo tuttig over dat meisje te praten. En trouwens: laat die kaartenbakken eens zitten! Zo geef je niet bepaald het goede voorbeeld. Ik ga er van uit dat de kaartjes vastzitten in de bakken dus als een scholier zo’n bak laat vallen hoef je niet alle kaartjes opnieuw te alfabetiseren, maar toch.

Ja jongelui, jullie merken: ik spreek uit ervaring. Maar buiten dat: leuk filmpje. Geniet er van.

Nog een clipje in de bibliotheek

Ik had het kunnen weten: als je een vrolijk clipje van Wolter Kroes op je blog zet omdat het zich (gedeeltelijk) in een bibliotheek afspeelt zoals ik gisteren deed dan kun je rekenen  op reacties. En inderdaad: vanochtend vroeg Johan via Twitter of ik deze clip al kende. Niet dus, vandaar dat ik het hier graag met jullie deel. Een stuk minder vrolijk dan Wolter Kroes maar zeker niet minder leuk. Integendeel.

Het is al een ouwetje, uit 2007. En het is heel suf van mij dat ik dit clipje van Haunted Love niet ken want deze sly video for their track Librarian has attained cult status in the world of information system specialists volgens een krantenartikel over dit Nieuw-Zeelandse duo. Dit was een van hun eerste video’s. Het is me niet helemaal duidelijk hoe het nu met ze gaat, ik vermoed niet zo goed. Want hun Facebookpagina is al sinds 2012 niet meer vernieuwd, hun Twitter account niet meer sinds 2013 en hun website ligt er uit.

Jammer. Gelukkig is dit clipje tamelijk tijdloos. Ook weer met de clichématige bibliothecaresses met knot en bril, maar deze doen tenminste iets meer dan alleen maar ssst roepen. Ze ondernemen actie. Ik mag dat wel 🙂

Wolter Kroes in de bibliotheek

Het is vrijdag, het wordt de eerste “warmste dag van het jaar” en Wolter Kroes heeft een nieuwe single uit. Alle reden dus om vrolijk te worden. Zeker omdat het bijbehorende clipje is gefilmd in de bibliotheek van De Hallen in Amsterdam. Alle clichés zitten er in: bibliothecaresse met bril en knot die verstoord kijkt als de jongelui lawaai maken. Maar dat geeft niks want het is een mooi filmpje en een heel gezellig liedje.

Way to go Wolter!

Met dank aan Erna voor de tip.

 

Bibliotheek kinderkwis

Mijn vraag vorige week naar Nederlandse kinderboeken waar een bibliotheek of een bibliothecaresse een rol speelt heeft voor tamelijk veel reacties gezorgd. Onder andere dankzij Ingmar, die ook als allereerste reageerde met een hele goeie suggestie.

Omdat er nu opeens zowel op mijn blog als via twitter gereageerd wordt zet ik hier even alle titels die tot nu zijn binnen gekomen bij elkaar. Voor het overzicht. Voor alle duidelijkheid: ik zoek boeken van oorspronkelijk Nederlandse schrijvers waarin een bibliotheek of een bibliothecaresse een rol speelt. Dus het stripverhaal dat je hierboven ziet telt niet, want dat is Amerikaans en boeken over boeken (zonder bibliotheek) mogen ook niet meedoen.

Deze boeken voldoen dus wel aan alle voorwaarden:

1. De tuinen van Dorr van Paul Biegel

2. Het geheim van de klokkenmaker, of De tijd zal het leren van Tonke Dragt

3. Het geheim van de Haspelnap : twee kinderen op avontuur in Amersfoort van Karin Horst, etc.

4. De heks van de bibliotheek van Christien Boomsma

 5. De behekste bibliotheek van Bies van Ede

6.  Een bus vol avonturen van Freddy Hagers (1953)

7. Torenhoog en mijlenbreed van Tonke Dragt

8. Aan de andere kant van de deur van Tonke Dragt

9. Lenie komt weer thuis van Cok Grashoff (toevoeging 3/12/12)

En er zit blijkbaar een hele serie boeken aan te komen waarin een bibliotheek een rol speelt, maar die is nog niet verschenen, dus die telt niet. Ja, ja ik ben een hele strenge  bibliothecaresse….

Iemand anders nog een suggestie? Ik zal alle nieuwe titels die binnenkomen toevoegen aan het lijstje hierboven. Mits ze door de selectie komen natuurlijk 🙂

Een bibliotheekkwis

De kinderboekenafdeling van de Guardian heeft een Library quiz verzonnen. In het kader van de actie Love your library.

Geen kwis waarbij je naar de bibliotheek moet om op lokatie een vraag te beantwoorden of een stickertje te halen omdat het eigenlijk een marketingactie is. Maar een kwis over bibliotheken in kinderboeken. Het is een echt Engelse kwis, over Engelse kinderboeken en eigenlijk is alleen de Roald Dahlvraag te gebruiken in een Nederlandse versie.

4.Which of Roald Dahl’s characters loves going to the library to read as much as they can; including Moby-Dick and a constitutional law book?

  1. The BFG
  2. Mrs Twit
  3. Fantastic Mr Fox
  4. Matilda Woodworm

Ik probeer al de hele avond om Nederlandse kinderboeken te verzinnen waar ook een bibliotheek in voorkomt, maar er schiet er me eigenlijk niet een te binnen. Iemand anders wel een idee?

En dan bedoel ik niet boeken als Niet brullen in de bieb of al die andere prentenboekjes die zich in een bibliotheek afspelen, maar boeken waar een bibliotheek of een bibliothecaresse een inhoudelijke rol spelen. Of bestaan die niet? Iemand een suggestie?

get_footer() ?>