Tenaanval

Tenaanval

Over bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst

beleid

All of the posts under the "beleid" tag.

Het gaat niet om wat je verkoopt maar om waar je voor staat

It’s not what you sell, it’s what you stand for is de titel van een boek van Roy Spence, een succesvolle Amerikaanse reclameman.

Iets wat bibliotheken zich ook kunnen aantrekken: het gaat er niet om wat voor boeken je in de kast hebt of wat voor kleur je bedrijfskleding heeft, het gaat om waar je voor staat en hoe je dat uitstraalt. Mensen hebben er best begrip voor dat ze een paar weken moeten wachten op Bonita Avenue of een ander veelgevraagd boek. Ze mopperen daar misschien over maar ze begrijpen het best. Maar ze begrijpen het niet als je als bibliotheek dingen doet die ingaan tegen waar je voor staat.

Zoals het verhaal van de schrijver uit Meerssen die een poster voor zijn boek wilde ophangen in de bibliotheek. In de plaatselijke bibliotheek werd de poster onmiddelijk opgehangen, maar in de bibliotheek van het naburige Maastricht kregen de posterplakkers na enig beraad te horen “dat dat niet past binnen het beleid”. Duh…  In het beleid van het Centre Ceramique lees ik dat ze bezoekers op een verrassende, informatieve, educatieve en amuserende wijze interactief met oude, hedendaagse en toekomstige uitingen van informatievoorziening en cultuur in aanraking willen laten komen maar blijkbaar horen plaatselijke schrijvers daar niet bij.

Een duidelijk voorbeeld van niet duidelijk staan voor wat je bent. Zeggen dat je mensen met cultuur in aanraking wil laten komen maar een posterbeleid hebben dat zoiets tegenwerkt. Dit zijn dingen die mensen je kwalijk nemen, hier moeten heel wat ledenwerfcampagnes tegenaan om dit weer een klein beetje recht te trekken. Of promoot de bibliotheek Maastricht tegenwoordig geen schrijvers meer? Dan had de dame aan de balie dat meteen kunnen zeggen in plaats van eerst met “boven” te moeten overleggen.

Soortgelijke verhalen, vooral over posters, hoor ik vaker. Deze week zag ik nog een tweet over de bibliotheek Haarlem voorbij komen. En ik snap het ook wel: die wildgroei aan posters die ontstaat is soms niet fraai en daar worden de mensen die van formules en modellen houden zenuwachtig van. Maar dat hoort er nou eenmaal bij als je zegt dat je een centrum van cultuur bent, of een ontmoetingsplaats, of dat je een belangrijke rol hebt bij sociale binding. Dan komen mensen je informatie brengen (=posters) op een manier die misschien niet past binnen jouw eigen beeld van je bibliotheek. Als je dat afwijst ga je in tegen je eigen definitie van jezelf, dus tegen dat waar je voor staat. Waarmee ik niet wil zeggen dat je alles maar moet ophangen of neerleggen wat mensen komen brengen maar daar kun je toch een heldere keuze in maken die iedereen kan uitleggen? “Wij  promoten alles wat met boeken, taal en lezen te maken heeft en daar hoort een cursus Kinderyoga  niet bij, dus sorry mevrouw ik kan uw poster niet aannemen”.

Maar goed, dat is waarschijnlijk ook de reden dat de bibliotheek van Meerssen afgelopen jaar genomineerd was voor beste bibliotheek van Nederland en Maastricht niet. Ondanks het feit dat Maastricht ongetwijfeld veel mooier en groter is. Want in Meerssen staan ze ergens voor.

Met dank aan @Ingmario

Nieuwe koers voor de New York Public Library?

Volgens de New York Times krijgt de New York Public Libary binnenkort een nieuwe President. De huidige president heeft vorig jaar zijn vertrek al aangekondigd en nu is er dus een nieuwe gevonden: Anthony W.  Marx, hoogleraar aan en president van het prestigieuze Amherst College.

Ik weet niet precies hoever de macht reikt van een President, maar de krant voorspelt een nieuwe koers voor de bibliotheek. The choice suggests that the search committee sees the library’s future  as rooted in the life of its 86 neighborhood branches, where poor families and immigrants go not only to check out books and DVDs, but also to use computers, do job searches, take English classes and seek guidance on how to search the Internet and write a résumé.

Marx heeft zich in eerdere functies al bezig gehouden met educatieve programma’s voor jonge kinderen, daar baseert de krant zich waarschijnlijk op. De huidige president heeft de NYPL het digitale tijdperk ingeloodst, met veel aandacht voor digitalisering van de collectie, nu is het dus weer tijd om de nadruk op educatie en de lokale gemeenschap te leggen. Lijkt me een goed idee. De New York Library was altijd al een voorbeeld voor de rest van bibliotheekland, dus laten we hierin ook maar volgen. Ik ben voor!

Bibliothecarissen en hun beroepsethos

Op de bibliotheek- academie was beroepshouding geen apart vak. Maar de  hele opleiding was doordrenkt van een bepaalde beroepsethiek:  dienstbaar zijn (maar niet onderdanig), bijdragen aan het grotere belang (van een bedrijf of van de maatschappij), deskundig en professioneel zijn en het belang van de gebruiker boven alles zetten. Om dat goed te kunnen doen moest je expert zijn op je vakgebied en heel goed kunnen communiceren (ik zie nog het communicatieschema voor me dat meneer Karpati elke les op het bord tekende).

Als 18 jarige begreep ik er maar de helft van maar blijkbaar ben ik in die jaren zo geïndoctrineerd dat het als iets vanzelfsprekends  in me zit: het besef dat je als bibliothecaris de identiteit van de bibliotheek bepaalt, l’etat c’est moi, maar dan anders. En dan bedoel ik met bibliothecaris niet alleen degenen met een officieel diploma maar iedereen die zich met het inhoudelijke bibliotheekwerk bezig houdt.

Die inhoud kan alles zijn: de collectie, de catalogus, de uitlening, groepsbezoeken, whatever; alles wat invulling geeft aan de kerntaken van de bibliotheek. Om die inhoud, daar draait het om. Natuurlijk zijn er ook andere disciplines nodig in de bibliotheek: die bibliothecarissen  moeten worden aangenomen, rekeningen moeten worden betaald, het gebouw schoongemaakt en de infrastructuur moet in orde zijn. Allemaal onmisbaar in een goede organisatie, maar wel dienstbaar aan het grotere geheel. En daar gaat het wel eens mis wat mij betreft.

Want af en toe is er weer eens zo’n nieuwe ontwikkeling waar we ons collectief op storten en die we massaal en rigoureus omarmen. Zo rigoureus dat we het einddoel uit het oog verliezen. Vijfentwintig jaar geleden was dat automatisering, daarna functie-innovatie en nu is het marketing.

Mensen hebben wel eens de indruk dat ik iets tegen marketing heb, maar dat is niet zo. 13 jaar geleden heb ik me net zo boos (of eigenlijk bozer) gemaakt op Stef van Breugel met zijn beroepsprofielen. Hij kwam zelf  na een paar jaar ook weer terug op zijn oorspronkelijke rapport met de opmerking dat de bibliotheken het allemaal veel te letterlijk namen en het soms nogal overdreven. En dat is nou net mijn punt: omarm vooral alle nieuwe ontwikkelingen die bijdragen aan de kwaliteit van je instituut, maar hou vast aan je eigen identiteit. Ga niet blind akkoord met elk voorstel maar bedenk goed of het past bij je eigen beroepsethos. Als de schoonmaker voorstelt om tijdens openingsuren te gaan schoonmaken zodat bezoekers altijd in een schone bibliotheek terecht kunnen ga je als directeur ook niet akkoord want dat is geen gezicht. Hou vast aan je eigen identiteit.

Op de site van de ALA vindt je de Core Values of Librarianship, en die zijn lekker stevig. Wat je daar ook van vindt, duidelijk is het wel. Onze Amerikaanse collega’s zijn heel zelfbewust en weten precies waar ze voor staan: toegankelijkheid, democratie, professionalisme en sociale verantwoordelijkheid. Gaat het SIOB zoiets voor Nederland formuleren? In het kader van het programma HRM dat ze daar gaan draaien zou dat best kunnen. En de Library School, doet die nog iets aan beroepshouding? Ben bang van niet, want die hebben geen Mimmi Zuijderhoudt of Mia Flapper zoals wij toen. Maar misschien is er een alternatief te vinden…

De bibliotheek als facilitair bedrijf

Sophia Loren, flickrHet lijkt wel of bibliotheken zich steeds meer ontwikkelen tot een facilitair bedrijf met als doel om zo efficiënt mogelijk zoveel mogelijk boeken uit te lenen en eventueel om zoveel mogelijk internetverbindingen weg te zetten. Alle automatiserings-, digitaliserings- en marketingacties hebben een kwantitatieve insteek: zoveel mogelijk gebruikers erbij, zo min mogelijk leden verliezen etc.

Dat is begrijpelijk want daar zijn we goed in, in logistiek en in praktische dingen. Maar dat is niet waarom de bibliotheken ooit zijn opgericht en waarom we volgens de Unesco zo belangrijk zijn. Het is ook niet waarom de jongens uit Delft internationaal zo bewonderd worden. Onlangs nog op het ALA congres in Chicago. Hun motto is Make Stories, Tell stories, Keep stories en volgens mij is hun boodschap dat het in een bibliotheek niet gaat om boeken maar om verhalen en dat het niet uitmaakt hoe die verhalen gebracht worden: op papier, digitaal of in een game. Een actieve houding is daarbij vereist. Maar bibliotheken zitten nu nog teveel op het passieve Keep-gedeelte van de boodschap.

Edwin blogde vorige week naar aanleiding van een stuk over het doel van de bibliotheek in de Christian Science Monitor en de reacties daarop bij de ALA en in de krant. De meeste reacties gaan in op de nogal boude uitspraken die de schrijver doet over het gebruik van internet en games in de bibliotheek en over de veranderde rol van de bibliothecaris. Veel interessanter vind ik wat hij schrijft over de koffieochtenden die hij in zijn schoolbibliotheek organiseert. Elke maandag ochtend “lokt” hij leraren en studenten met gratis koffie en probeert hij een gesprek op gang te brengen.  It is through that humane, humorous connection that we are trying to win back hearts and young minds to the library. At the coffee center, I am able to meet and talk with students about, oh, maybe Plato or Japanese Noh theater or the paintings of Jasper Johns. And that is exactly one of the blessings of a library. Before librarians put themselves out of business one printout at a time, libraries must explore similar creative ways to engage the community without dumbing down their mission. There is a way for libraries to uphold their noble purpose. They must carefully balance wants and needs of the community – they must stop being one-stop shopping centers.

Het klinkt een beetje sukkelig (hoeveel scholieren zouden zin hebben in een gesprek over Japans Noh theater) maar het principe lijkt me heel lovenswaardig.  Share stories. Als de bibliotheek echt een One-stop shopping center wordt gaan klanten zó naar een ander winkelcentrum als dat betere service levert. Want als het gaat om efficiency en kwaliteit zullen we de strijd altijd verliezen van Bruna, Bol.com of Google, daarom moeten we ons veel sterker richten op waar onze kracht zit (nog wel) en dat is persoonlijk contact en toegevoegde waarde. Verbindingen leggen (letterlijk en figuurlijk) en balanceren tussen wat het publiek vraagt en wat wij belangrijk vinden. Tussen volksverheffing en entertainment. Tussen het grote verhaal en het kleine leed.

Share stories. Zoek de relevantie voor de gemeenschap. Zo hou je de bibliotheek levendig en relevant. Lijkt me een schitterende uitdaging. Wie gaat hem aan?

Bibliotheek Encyclopedie

Encyclopædia Britannica, Eleventh Edition (1911)  Originally uploaded by Stewart

De VNG heeft vorige week een Encyclopedie voor Openbaar Bibliotheekbeleid uitgebracht, zelfs officieel overhandigd aan de minister.

De encyclopedie ziet er prachtig uit, met mooie glamourfoto’s van bibliotheken uit het hele land, het lijkt me een heel handig en werkbaar boekwerk. In alfabetische volgorde (moet wel als het over bibliotheekzaken gaat natuurlijk) worden de belangrijkste begrippen uit de branche behandeld: van basisbibliotheek, collectievorming en koepelconvenant tot vrijwilligers en zwaartepuntbibliotheken (zie WSF). De verschillende lemma’s worden afgewisseld met voorbeelden van vernieuwingsprojecten uit de branche als Biebsearch en WMO loket. En in de bijlagen staan handzaam een aantal stukken bij elkaar: de tekst van de wet op het cultuurbereik, de bestuurlijke afspraken, het innovatieprogramma, de certificeringsnorm, zelfs een format voor de lokale vernieuwingsagenda en verschillende organisatiemodellen voor basisbibliotheken. Kortom: heel volledig en alles bij elkaar.

Maar wel een beetje laat eigenlijk, dit handboek. Volgens mij zijn zelfs de meest hardnekkige besturen nu wel zo’n beetje klaar met de vorming van basisbibliotheken, die hadden dit waarschijnlijk een heel handig boekje gevonden tijdens het fusieproces. En over de bibliobussen wordt o.a. het volgende gezegd: De VNG ziet de bibliobus als een voorbeeld van een voorziening die voor individuele gemeenten niet betaalbaar te realiseren is. Daarmee heeft de bibliobus een typisch bovenlokaal karakter.(..) Bovendien betreurt de VNG het dat deze voorziening in de ene provincie wel en in de andere niet wordt ondersteund. Er ontstaat hierdoor een situatie van rechtsongelijkheid voor gemeenten. Het kalf is verdronken, de put is gedempt en nu betreurt de VNG het dat de provincies geen eenvormig beleid voeren. Slap gedoe. Toen de discussie rondom de bussen op zijn hoogst was heb ik nog wel eens geprobeerd het gesprek aan te gaan met de VNG maar meer dan een hulpeloos schouderophalen kon er niet af.

En nou ik toch bezig ben: kunnen we eens ophouden met die hele cultuur van afrekenen op cijfers? Ik begrijp best dat gemeentes en provincies willen weten wat met hun gemeenschapsgeld gebeurd maar inmiddels zijn er zoveel procedures en formulieren verzonnen dat je er gek van wordt. Hier ook weer: in de bijlagen eindeloze voorbeelden van verantwoordingsmodellen en kostentoerekening naar de verschillende kernfuncties. Een kleine bibliotheek mag per jaar 35.000 euro uitgeven aan de kernfunctie ontmoeting en debat, waarvan 20.000 aan personeelskosten en 15.000 aan materiële kosten. Waarom mag een bibliotheek dat bedrag niet zelf vaststellen? De bedragen zijn uit de richtlijnen gehaald (en die zijn volgens mij door ons zelf vastgesteld) dus het zal wel redelijk zijn, maar door het zo in deze encyclopedie op te nemen krijgen ze toch min of meer de status van voorschrift. De reactie van de VNG zal ongetwijfeld zijn dat dit maar een handreiking is en dat gemeentes hiermee het gesprek moeten aangaan met de bibliotheek om sámen vast te stellen wat lokaal gewenst is. Maar volgens mij overschat de VNG hiermee op een enorme manier zijn eigen leden.

Dit slaat elk initiatief dood en het vreet energie die niet ergens aan besteed kan worden. Vaak zijn dit soort situaties eindeloze papierschuiverij, niet bedoeld om inhoudelijk iets toe te voegen maar om de illusie te hebben dat er controle mogelijk is. (zoals een oud-directeur van mij ooit zei “als de ambtenaren bedrogen willen worden, dan bedriegen we ze toch gewoon?”) Maar er staat een jubelend verhaal in over de 3B-bibliotheek die gericht prestaties levert aan de gemeente, dus daar werkt het blijkbaar. Het zal wel persoonlijk zijn, ik gruwel er van.

Maar goed: een leuk boekje en ik zou het graag willen hebben voor mijn verzameling boeken over de geschiedenis van het openbare bibliotheekwerk. Heb geïnformeerd bij de VNG maar ze zijn op (ook raar voorraadbeheer overigens). Ze denken pas aan bijdrukken als de vraag ernaar overweldigend is. Dus als iedereen nou even gaat bellen….

get_footer() ?>