Over de organisatie achter het Uni Project in New York  heb ik al eens eerder geschreven. Via Twitter heeft de airportlibrarian vaker contact met ze, dus toen ik afgelopen week in New York was kon ik de kans niet voorbij laten gaan om het project zelf te gaan bekijken. Helaas hadden ze net in die ene week dat ik er was even pauze en kon ik ze niet in bedrijf zien, maar de initiatiefnemers ontvingen me hartelijk bij hen thuis en hebben me uitvoerig over hun project verteld.

The Uni Project is een initiatief van Sam en Leslie Davol en bestaat uit mobiele boekenkasten die ze op verschillende locaties in New York neerzetten. Of in hun eigen woorden: The Uni Project is a nonprofit committed to increasing access to books and learning opportunities through pop-up, open-air reading rooms. Based in New York City, we operate reading rooms that bring architect-designed structures, high quality books, and dedicated staff, to the city’s plazas, parks, and public spaces. We partner with community-based organizations and our circuit prioritizes underserved NYC neighborhoods.

En voordat je nou op z’n Hollands, cynisch, gaat roepen: “wat een onzin, in New York zijn toch genoeg bibliotheken?” of andere bijdehandte,  flauwe opmerkingen gaat maken: het is een groot succes en er blijkt behoefte aan te zijn. Ze begonnen ooit met hun kasten op eigen initiatief ergens neer te zetten, tegenwoordig worden ze ingehuurd. Komen ze op verzoek naar straatfestivals, scholen, bedrijven, winkeliersverenigingen (blijkbaar een nieuw fenomeen in NY) en buurtcomités om activiteiten op te luisteren of om leven in de brouwerij te brengen op saaie plekken in de stad. Het project heeft nadrukkelijk twee uitgangspunten: leesbevordering EN het verbeteren van de openbare ruimte. In een grote, drukke stad als New York is behoefte aan een plek waar je zomaar even kunt zitten, waar je niks moet, waar je niks hoeft te kopen en waar je rustig een boek kunt lezen. Amerikaanse bibliotheken doen een stuk minder fanatiek aan leesbevordering dan wij in Nederland, ze zijn daar zo druk met het uitvoeren van allerlei sociale taken (invullen van formulieren, geven van cursussen etc.) dat er steeds minder aandacht voor boeken lijkt te zijn (aldus de Davols). Dus wordt er in de Uni veel aandacht besteed aan bijzondere kinderboeken. Vorig jaar heeft het project een National Book Award gewonnen in de categorie Innovations in Reading en het jaar daarvoor hebben ze met behulp van Unicef  en de Amerikaanse ambassade een project opgezet in Kazachstan.

Het project is intussen opgepakt door de openbare bibliotheken van New York. Op Governor’s Island, een eiland tussen Brooklyn en Manhattan dat sinds een paar jaar in de zomerperiode open wordt gesteld als recreatiegebied, wordt sinds dit jaar een “Uni” geëxploiteerd door de gezamenlijke bibliotheken van New York. Je kunt daar een boek lenen voor een dag, maar dat moet je aan het einde van de dag weer terugbrengen, net zoals bij onze strandbibliotheken. Dat is anders dan bij de “echte” Uni, daar kun je geen boeken lenen, want daar draait het juist om het gezamenlijk lezen op locatie. Op de foto hiernaast lijkt het misschien een beetje een treurige bedoening, maar het dreigde te gaan regenen toen ik er was dus de meisjes die de boel beheerden waren druk bezig met opruimen en het uitrollen van het waterdichte zeil dat er overheen gaat om de boeken te beschermen.

Het succes van dit project zit hem volgens mij in de kwaliteit: het zijn niet zomaar een paar kratten met tweedehands boeken die ergens worden neergezet, maar het zijn zorgvuldig ontworpen meubels met mooie boeken en met professionele medewerkers in een opvallende omgeving. Ze zoeken hun eigen boeken uit, die ze vervolgens laten sponsoren. Mensen die hun oude boeken cadeau komen doen worden vriendelijk afgewezen. In hun collectie is veel aandacht voor bijzondere boeken, pop-up boeken bijvoorbeeld, boeken die veel kinderen niet zelf thuis hebben. Er wordt gewerkt met een combinatie van professioneel personeel en vrijwilligers. Het meubilair wordt steeds verder doorontwikkeld: ze begonnen met één kast die uit verschillende blokken was opgebouwd, inmiddels hebben ze een kast die je uit kunt klappen op wielen. Behalve boeken hebben ze ook puzzels en spelletjes in het assortiment, van alles om dingen samen te doen. Om de saamhorigheid te bevorderen. In dit nieuwe seizoen organiseren ze ook activiteiten: workshops, demonstraties en voorstellingen. Afgelopen week kwam bijvoorbeeld een groep jongens van een school in de buurt hun gedichten voorlezen. Allemaal activiteiten die de strandbibliothecarissen onder ons bekend zullen voorkomen.

Ik vond het al een prachtig project en nadat ik Sam en Leslie heb ontmoet en heb gezien hoe bevlogen zij hier mee bezig zijn ben ik er nog enthousiaster over. Al sinds ik terug ben zit ik te broeden op een manier om iets met hun ervaringen te doen. Niet dat ik hier in Nederland ook zo’n project ga beginnen, want dat lijkt me niet echt levensvatbaar. De situatie is hier heel anders. Maar het past zo mooi bij andere dingen waar ik mee bezig ben geweest: de strandbibliotheken, de stationsbibliotheek, de karavaanbibliotheek en de Airport Library. Allemaal projecten waarbij we er actief op uit gingen om mensen op te zoeken en om contact te leggen. Wat ik er precies mee gaan doen weet ik nog niet, ik broed nog even. Maar ik weet wel dat ik supertrots was toen Sam en Leslie bij het weggaan vroegen of ik met ze op de foto wilde. Want “you’re our inspiration”…. 🙂