Onbemande bibliotheek in Ewijk
Vanmiddag heb ik de onbemande bibliotheek van Ewijk bezocht en het minisym-posium dat daar omheen was georganiseerd door Bibliotheek Gelderland Zuid. Het symposium gaf een leuk beeld van hoe het zo gekomen was en wat de gedachten achter de onbemande bibliotheek waren. Informatief en zonder veel omhaal of mooie woorden.
De onbemande bibliotheek vervangt de bibliobus die twee keer per week in het dorp stopte. De collectie bestaat uit ongeveer 4000 banden, ongeveer evenveel als in de bibliobus dus. Als de multifunctionele accommodatie waar de bibliotheek in zit open is (en dat is veel: 80 uur per week) kun je met je pasje ook de bibliotheek binnen gaan.
De onbemande bibliotheek is overigens geen onbemenste bibliotheek: alle sprekers maakten duidelijk dat er wel degelijk mensen nodig zijn om de boel draaiende te houden. Deze bibliotheek is 10 uur per week bemand, een hele bewuste keuze omdat ze anders een te grote groep gebruikers zouden afstoten.
De initiatiefnemer had een aantal bruikbare aanbevelingen voor eventele navolgers:
– het lijkt op dit moment alleen mogelijk in een kleine kern (tot maximaal 10.000 inwoners)
– het kan alleen in samenwerking met andere partijen want je hebt wel iemand nodig die kan inspringen en de boel in de gaten kan houden
– de bibliotheek moet mooi, volwaardig en herkenbaar zijn
– er moet een directe lijn zijn met een centrale vestiging. Vanuit de centrale wordt (via bewakingscamera’s) een oogje in het zeil gehouden maar kunnen leners ook via een webcam vragen stellen aan medewerkers op de centrale (de Cybrarian).
De vertegenwoordiger van Nedap benadrukte dat er niet zoiets bestaat als een standaardoplossing: je moet steeds per situatie een oplossing verzinnen. Je moet keuzes maken die afhankelijk zijn van wat je wil zijn als bibliotheek en wat de plaatselijke situatie is. En dat is precies wat ze in Ewijk gedaan hebben. Ze hebben een heel mooi bibliotheekje ingericht en de bevolking daar optimaal toegang tot gegeven. Het onbemande is hier geen bezuiniging maar een bewuste keuze: de bibliotheek is nieuw en er was maar budget voor 10 uur personeel. Door daarnaast ook onbemand open te gaan bieden ze juist iets extra’s. En dat is altijd leuk.
Waarom alleen in een kleine kern, begrijp jij dat? Waarom b.v. ook niet in een buurthuis in een stad of een wijkcentrum in een ‘grote kern’, of op een station? Heeft dat met sociale controle te maken?
Die aanbeveling was puur praktisch van aard: de zelfinneemkast van Nedap heeft maar een beperkt bereik. Lezers zetten hun boeken in die kast en dan worden ze vanzelf ingenomen en kunnen ze ook meteen weer worden uitgeleend. Omdat er maar 10 uur per week personeel is worden de boeken niet meteen opgeruimd. Hun inschatting is dat de kast een werkgebied van 10.000 inwoners nog net aankan.
Je zou meer kasten kunnen kopen maar ze zijn nogal duur. Ik denk zelf dat sociale controle wel een belangrijk onderdeel van het succes van zo’n bibliotheek is maar die zou je in een grotere kern ook kunnen hebben.
Lijkt mij dan misschien op te lossen door een maximum aan het aantal uit te reiken pasjes te stellen. ‘Vol=vol.’ Sociale controle is in dorpen altijd groter en de mensen zijn er ‘netter’. Vergelijk maar ’s de Hema in een dorp met die in de stad. Ook binnen een stad is er verschil. Maar koppelen aan een andere instelling zal vast helpen. Ik heb ook wel ’s gehoord van een bibliotheek waar mensen zelf hun boeken op de juiste plaats moesten terugzetten. Valt te proberen misschien?