Kanttekeningen bij de beste bibliothecaris verkiezing
Let op: met nawoord!
Over een paar weken begint de verkiezing van beste bibliothecaris van Nederland weer. In Maart maakte Bibliotheekblad de genomineerden al bekend. En voor wie dat gemist had, dat zijn: Margot Bosch, Jeroen de Boer en Erik Boekesteijn.
Voordat ik mijn kanttekeningen ga zetten bij die verkiezing eerst een disclaimer: de beide genomineerde heren ken ik persoonlijk en ik ben nogal op ze gesteld. De genomineerde dame kende ik tot voor kort helemaal niet. Dat zou kunnen betekenen dat ik bevooroordeeld ben. Zoiets valt natuurlijk niet uit te sluiten, maar mijn bezwaren gaan niet over het feit dat ik de ene genomineerde aardiger vind dan de andere maar mijn belangrijkste bezwaar is een principiële kwestie.
Want ik vind het absoluut bizar en onvoorstelbaar dat voor de verkiezing van beste bibliothecaris drie mensen genomineerd zijn die geen van allen bibliothecaris zijn. En dan bedoel ik niet eens dat ze niet op de Bibliotheekacademie gezeten hebben, want wie heeft daar tegenwoordig nou nog wel op gezeten? Maar ze hebben geen van allen een opleiding die daar maar enigszins bij in de buurt komt. En, wat nog erger is: ze werken ook geen van drieën als bibliothecaris, hebben dat volgens mij ook nooit gedaan zelfs. Hoe kun je nou beste bibliothecaris van Nederland worden als je nog nooit een uitlening hebt gedraaid? Als je nooit op een jeugdafdeling hebt gestaan op de eerste dag na de schoolvakanties? Als je nooit voor een bejaarde meneer een boek hebt moeten uitzoeken “dat best een beetje pittig mag zijn maar niet te dik want anders kan ik het niet goed vasthouden”. Als je nooit een mevrouw met tranen in haar ogen aan je bureau hebt gehad die op zoek was naar dat ene nummer dat ze wil draaien op de begrafenis van haar net overleden moeder. Of een klassenbezoek/leeskring/digitaal cafe/spreekuur/peuterochtend hebt georganiseerd?
Van beide heren kan ik me nog voorstellen dat ze een van bovenstaande activiteiten in het verleden wel eens hebben gedaan, of daar in elk geval een beeld bij hebben. Hun projecten zijn ook wel echte bibliotheekprojecten, gericht op het verbeteren van het bibliotheekwerk. Maar Margot Bosch is een Expert in Online Communications, Personal Branding, Social Media. Voor degenen die haar niet kennen: ze is projectleider van het landelijke Social Media team. Dat doet ze prima volgens mij, bijna 30.000 volgers voor het Twitteraccount van @Bibliotheek is indrukwekkend, maar dat maakt haar nog geen bibliothecaris.
Ik begrijp heel goed dat mensen vinden dat Margot, Jeroen en Erik eens in het zonnetje gezet moeten worden en daar ben ik ook helemaal niet tegen. Maar ik ben er wel tegen om hen uit te roepen tot beste bibliothecaris, want dat zijn ze niet.
Laten we vanaf de volgende verkiezing ieder jaar een andere functiegroep binnen de branche in het zonnetje zetten. Dus dan kiezen we het ene jaar de beste bibliotheekmarketeer en het andere jaar de beste mediacoach, medewerker Klant- en Leenservice of bibliotheekdirecteur van Nederland. In dat eerste geval mag Margot Bosch van mij meteen winnen, in het laatste geval nomineer ik mijn eigen directeur. Want Hans Portengen mag ook wel eens in het zonnetje gezet worden. Qua directeur.
Voor dit jaar moeten we voor de verkiezing voor beste bibliothecaris kiezen uit twee bibliotheekinnovatoren en een marketeer. Dan wint de marketeer dus. Anders ze zou haar werk niet goed doen. Want meeste stemmen gelden in deze verkiezing.
Nou ja, wint er eindelijk eens een vrouw. Dat wordt wel eens tijd.
Overigens heeft Jeroen op zijn blog ook aangegeven dat hij er niet gelukkig mee is dat de verkiezing nu uitsluitend een kwestie is van de meeste stemmen verzamelen. Lijkt me al een reden om op hem te stemmen. Maar ik wil natuurlijk niemand beïnvloeden…
Naschrift 29/8/2015
Bovenstaand blog heb ik gistermiddag geschreven. Daar zijn veel reacties op gekomen van uiteenlopende aard. Veel mensen zijn het met de strekking van het verhaal eens, maar een aantal mensen schijnt ook te denken dat ik de genomineerden geen prijs gun. Dat misverstand wil ik bij deze graag uit de weg ruimen. Ik gun iedereen een prijs en zeker deze mensen, die veel voor ons vak betekend hebben. Maar ik vind het vreemd dat we ze dan uitroepen tot beste bibliothecaris, want dat zijn ze niet (dacht ik). Als de titel was geweest “beste bibliotheekmedewerker” dan had je me niet gehoord, zoals ik ook al schreef. Dat kun je een semantische discussie noemen, zoals Edwin doet, maar ik hecht nou eenmaal aan de titel van bibliothecaris. Daar is de afgelopen jaren zo meewarig over gedaan dat ik het graag voor de term opneem.
Een ander punt, en dat is wat mij betreft veel belangrijker, is dat ik hierboven zeg dat ze geen van drieën bibliothecaris zijn. Dat is aantoonbaar niet waar voor wat betreft Erik en Jeroen. Jeroen heeft gewerkt als muziekbibliothecaris en Erik heeft meer dan 20 jaar in de directe dienstverlening gewerkt. Erik heeft via twitter laten weten dat die opmerking hem pijn doet en dat was absoluut niet mijn bedoeling. Dat had ik ook wel kunnen weten want in zijn This week in Libraries toont hij telkens weer zijn liefde voor bibliothecarissen. Dus bij deze mijn excuses aan Erik en Jeroen, ik had mijn punt beter op een andere manier kunnen maken.
Want feit blijft dat Margot echt geen bibliothecaris is, maar iemand die sinds 2013 als marketeer in de branche bezig is. Dus blijf ik me afvragen waarom zij genomineerd is voor de titel van ‘beste bibliothecaris’. Met alle respect voor wat ze tot nu toe heeft bereikt. Maar de titel van ‘beste bibliotheekmarketeer’ lijkt me dan meer voor de hand liggen.
Jeanine, Een uitstekend en ijzersterk betoog.
Dit is toch wel interessant, want gaat dit dan niet vooral om semantiek of purisme? Vanuit die optiek zou je het dan misschien ‘bibliotheeksectormedewerker’ van het jaar moeten noemen? In mijn ogen zou de moderne bibliothecaris juist dat ‘bibliogedeelte’ mogen ontstijgen, dat is in ieder geval wel wat de afslag bibliotheekvernieuwing nog steeds nodig heeft.
Erik en Jeroen hebben misschien niet alles gedaan in de bibliotheekhoek (maar dat zeg je allemaal ook al zelf) maar hebben volgens mij wel degelijk veel ervaring met ‘pure’ bibliotheekzaken, in DOK en Friesland. Van catalogi tot het begeleiden van kinderen, van leesblogs, promotie tot, nu ja dat soort dingen allemaal. De laatste jaren zijn ze meer uitgegroeid tot verbinders en promotors misschien, maar toch ook nog altijd bezig met collecties, inhoud, enz. Maar als je het zo zuiver gaat bekijken als je voorstelt moet je heel veel dingen anders gaan benaderen wellicht?
Een marketeer ertussen vind ik ook een opmerkelijke keuze, maar wie weet, is de betrokkenheid inmiddels al zo groot dat het voor haar wel zo voelt. Zoals het bij mij nog steeds voelt alsof ik nog een bibliothecaris ben, maar dan eentje die niet door de sector wordt bezoldigd. Maar ik was natuurlijk ook niet echt een bibliothecaris. Dat woord durfde men op de opleiding IDM niet meer te gebruiken bovendien 🙂
Los daarvan, en met alle respect voor de marketeer: ik vind opbouwen van volgers met veel campagnebudget voor uitlichten en boosten in combinatie met het begeleiden van twitteraars prima hoor, maar is dat een prijs waard? Wat mij betreft gaat zo’n prijs vooral om mensen die zich sterk maken voor het vak, met hart en ziel, altijd maar weer, ook in eigen tijd e.d. Paid, owned en earned media, dat verhaal. Cijfertjes zeggen niet zoveel over impact en intenties doorgaans.
Nu ja. Dat de beste moge winnen 🙂
@ Daan,
Dank je wel.
@ Edwin,
Ja, je zou het een semantische discussie kunnen noemen. Maar de miskenning van het vak van bibliothecaris (ook door ons zelf) is nou eenmaal mijn stokpaardje en dit is daar het ultieme voorbeeld van. Als de verkiezing ‘bibliotheekmedewerker van het jaar’ zou heten dan zou je mij niet horen.
En voor het geval dat nog niet duidelijk is in mijn stuk: ik vind dat Jeroen en Erik fantastisch werk doen. Ik gun ze alle lof. En prijzen.
Het is overigens nog maar de vraag of de beste zal winnen. Als iedereen zijn volgers op twitter mobiliseert ligt de uitslag nu al vast. Maar dat is misschien te pessimistisch van me 🙂
Het is eigenlijk toch al vreemd een beste bibliothecaris verkiezing, de echte bibliothecaris bestaat toch helemaal niet meer? Contact met bibliotheek medewerkers is beperkt tot het lid worden, en dat zelf kan al digitaal! Misschien de uitleen automaat maar beste bibliothecaris maken? Daar heeft het publiek nog contact mee! Noem het de beste bibliotheek manager, die persoon zorgt nog voor de goede koffie in het gebouw 🙂
@ Hans,
En of de bibliothecaris nog wel bestaat! De kans om die te spreken varieert alleen per bibliotheek, dus daar moet je een beetje geluk bij hebben. Sowieso doen bibliothecarissen veel werk achter de schermen, ze organiseren activiteiten of maken programma’s voor het onderwijs. Dat zie je misschien niet zo direct als je in de bibliotheek bent om een boek te lenen, maar er gebeurt meer dan je denkt.
Ha Jeanine,
Mijn kanttekening 🙂 Ik ben sinds september 2009 werkzaam bij de bibliotheek en ben de eerste drie jaar daarvan begonnen als muziekbibliothecaris/coördinator van de muziekbibliotheek Leeuwarden. Dus ja, die huilende dame aan de balie ben ik tegengekomen. En bezoekende schoolklassen. En daarnaast mediawijsheidlessen voor jongeren. Dat laatste doe ik overigens nog steeds: maandag vertel ik een verhaal voor 300 eerstejaars MBO-scholieren in Drachten. Dat je het even weet 😉
Een verkiezing van een zwak bibliotheekblad is wat het is. Het is appels met peren vergelijken. Ik heb er al jaren mijn bedenking bij. Een momentopname zeg niets over de echte kwaliteit. De beste bibliothecaris van 2013 is heden niet meer zo best. Van voor 2012 weet ik niet eens meer de namen. Maar goed al er dan al iemand verkozen moet worden, kies dan iemand die echt met informatie en innoveren bezig is. Marketeers zijn helaas belangrijk maar zou het graag met een heel stuk minder doen in bibliotheekland (maar ja, dan moet het verhaal ook goed zijn).
Ik heb zelf meer moeite met de verkiezing van beste bibliotheek. Want kun je nog onderscheid maken tussen beste en minder goede bibliotheken.
Het is een mooi plaatje: it’s not that simple! En volgens mij klopt dat ook. Als ik zoek naar het vak ‘bibliothecaris’ , als ik kijk naar de vacatures, de opleidingen dan valt mij op dat een opleiding onder die noemer slecht te vinden is; dat er in vacatures zelden een ‘bibliothecaris’ wordt gevraagd. HBO ICT, Media, Info en Communicatie, marketeers. Achter de schermen, mooi, maar als fanatiek lezer wordt ik beter bediend bij de boekhandel (american bookstore helemaal geweldig) dan bij de bibliotheek. Als een lezer soms informatie vraagt bij de balie en ik sta ernaast dan zou ik graag willen antwoorden. Ik ken het werk achter de schermen maar daarin leiden vele wegen naar Rome. Het gaat dan meer om een boekenziel, kennis van leesontwikkeling, houden van mensen dan om het vak van bibliothecaris. Erik en Jeroen doen fantastisch werk voor de ontwikkeling van bibliotheken. Ik hoop dat een van ghen wint.
Jeetje Jeanine, wat een zuur begin van een zonnig weekend.
Natuurlijk staat het je vrij om kanttekeningen te plaatsen bij de wijze van invulling van de verkiezingen. Ik kan er zelf ook een aantal noemen. Maar zie ik het verkeerd als ik beweer dat het er bij die verkiezing vooral om gaat om eens per jaar een collega in het zonnetje te zetten die niet alleen een groot hart voor de bibliotheek en haar klanten heeft, maar daarnaast ook daadwerkelijk bijdraagt aan de ontwikkeling van zijn/haar bibliotheek en/of de branche in de breedste zin van het woord? Ok, van jou mogen we dat blijkbaar geen verkiezing van beste ‘bibliothecaris’ noemen. Het zij zo.
Wat me stoort is dat je de genomineerde collega’s, die alle drie aan bovenstaande omschrijving voldoen (anders waren ze niet genomineerd) zo te kakken zet. Blijkbaar leren ze je op de bibliotheekacademie niet dat je je feiten moet controleren voordat je ze als zodanig publiceert. Fact checking noemen we dat tegenwoordig of zoals vroeger gebruikelijk was: hoor-wederhoor. Je had dan geweten dat @erikboekensteijn de eerste twintig (!) jaar van zijn loopbaan in de bibliotheek in de frontoffice heeft gewerkt en daar alle variaties van klanten is tegengekomen. Ook bij hem hebben ze een luisterend oor en een helpende hand gekregen. En als ze geluk hebben, heeft hij vast ook nog voor ze gezongen. Toen hij daarna de overstap maakte naar meer marketing-gerelateerde werkzaamheden, bleef voor hem het contact met die klant het allerbelangrijkste. Hij organiseerde evenementen als het DOK Spettert zomerkamp, DOK Street (voor tieners) en DOK Gaming (lan-party met overnachting in de bieb). Steeds samen met en voor de jeugd en jongeren uit Delft. Iedereen die @erikboekesteijn kent, weet dat hij zich met hart en ziel voor de bibliotheek in zet. Niet alleen binnen DOK en vanuit DOKlab, maar meer dan eens ook ten bate van de gehele (inter)nationale branche. Kijk maar eens naar wat hij onlangs heeft opgeleverd: librarieschangelives.eu/index.cfm/public-libraries-2020-tour/home. Of neem de tijd om op http://www.thisweekinlibraries.com de inmiddels 212 video’s te bekijken van interviews met (inter)nationale gasten die @erikboekenstein samen met collega @jaapvandegeer heeft gemaakt.
Goed, 30 jaar geleden, toen @erikboekesteijn nog jong en onschuldig aan zijn loopbaan in de bibliotheek begon, heeft ie misschien de bibliotheekacademie overgeslagen, maar wat mij betreft zegt dat helemaal niets over zijn enorme kwaliteiten en inzet voor het vak. En heeft hij dus evenveel recht om genomineerd te zijn als die collega die dat diploma wel heeft behaald en/of (nog steeds) in de uitleen staat.
Ik zou graag met iedereen in de branche willen afspreken dat, in plaats van steeds maar te zeuren, we elkaar eens wat vaker in het zonnetje zetten. Om op die manier met collega’s en de buitenwereld te delen wat een mooi vak we hebben met professionals die ieder met zijn/haar eigen achtergrond en kwaliteiten een geweldige prestatie leveren. Dat kan natuurlijk eens per jaar door middel van een verkiezing maar mag wat mij betreft ook door iedere dag aandacht te schenken aan en trots te zijn op die collega die die dag iets prachtigs voor de bibliotheek heeft gedaan. Ongeacht opleiding, ervaring of achtergrond.
@Jeanine Deckers
Ik weet er alles van het o zo belangrijke werk ‘achter de schermen’ zelf jaren lang in de bibliotheek gewerkt totdat mijn hoofd niet meer bij de nieuwe stijl paste! Bibliotheek van nu is toch niet meer te vergelijken met die van pak weg 10 jaar geleden, toen waren er nog medewerkers die echt kennis hadden van hun ‘waren’. Nu is de horeca belangrijk, en de cursussen, aangezien daar bij de politiek te scoren valt! Daarbij geeft men nog rustig een windows 7 cursus, aangezien bibliothecarissen veel weten maar niet van de nieuwe media! Op de werkvloer lopen opruimhulpen en wat men vroeger het administratief personeel noemde.
Inderdaad, wil men iets over boeken of schrijvers weten, dan ga ik naar de boekhandel!
Ha Jeanine, ik had een reactie geschreven maar ik zie hem niet verschijnen..is ie niet binnen gekomen?
Misschien technisch mankement aan mijn kant?
Hoi Jeanine, heb je mijn reactie ontvangen? Ik zie van alles verschijnen, maar niet die van mij.
Ben benieuwd wat er aan de hand is.
@ Margot,
Je reactie zat in het spamfilter, maar hij staat er nu. En ik hoop dat ik met het naschrift een paar dingen recht heb gezet?
@ Monique,
Weet niet wat er is mis gegaan, want ik vind nergens een reactie van jou. Ook niet in het spamfilter.
@ Trudy,
Ik zeg niet dat bibliothecarissen beter zijn dan boekverkopers, alleen dat als je een verkiezing van de beste bibliothecaris organiseert je bibliothecarissen moet nomineren.
Ha Jeanine,
Ik weet ook niet wat er mis gegaan is, maar wil me bij deze voor een belangrijk deel aansluiten bij Margot.
Ik heb nauw samengewerkt met Erik Boekesteijn in de frontoffice en veel opgestoken van zijn manier van klantencontact.
Goed dat één en ander nu rechtgezet is.
Hans, ik voel me zwaar beledigd dat jrr zeg dat er geen bibliothecarissen meer zijn in de frontoffice! Ik loop in Alkmaar met mijn BDA en 26 jaar werkervaring 3 dagdelen per week en 1x per 3 weken de zaterdag in de frontoffice rond en daarnaast werk ik aan innovatie, kwaliteitsverbetering en groepsbezoeken van het voortgezet onderwijs. De campagne van Theo Peeters was in 2012 zo sterk dat ik 3e ben geworden bij de verkiezing waar we het nu over hebben ;-).
“k hecht nou eenmaal aan de titel van bibliothecaris. Daar is de afgelopen jaren zo meewarig over gedaan dat ik het graag voor de term opneem” Dat vind ik de mooiste zin. Ik hecht daar ook aan. En het ergste is dat we zelf veel aan gedaan hebben om dat woord in het verdomhoekje te zetten. Bij de OBA heet ik helaas medewerker informatiedienstverlening. Maar in mijn blogs etc noem ik me gewoon bibliothecaris, ik ben als zodanig afgestudeerd. Het woord bibliothecaris en bibliotheek heeft een 100 % naamsbekendheid, met alle voor(oor)delen die daarbij horen, en die je dan ter plekke kunt ontzenuwen. Dus ja, als er een beste bibliothecaris moet komen, dan kiezen we er ook een die zo heet!
Interessante discussie over de vraag wie eigenlijk “een bibliothecaris” is.
Wat in deze discussie volgens mij onderbelicht is gebleven is de meer algemene vraag wanneer er sprake is van “een beroep”, “een vak” of “een specialisme”.
In de tijd (jaren negentig) dat ik nog actief was voor de afdeling Openbare Bibliotheken binnen de Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen (NVB) heb ik dit vraagstuk al eens aan de orde gesteld, maar dat zijn veel mensen natuurlijk al lang vergeten. Er bestaat ook geen NVB meer.
Hierbij een poging een paar kenmerken te noemen van “een beroep” (aanvullingen van harte welkom):
– Er is een specifieke beroepsopleiding;
– Er is een specifieke beroepsorganisatie (kan tevens vakbond zijn);
– Een beroepsbeoefenaar moet zich door technische en maatschappelijke ontwikkelingen voortdurend laten bijscholen om z’n vak behoorlijk te kunnen uitoefenen;
– Iemand van “buiten” kan niet binnen korte tijd en zonder aanzienlijke scholing en bijscholing het desbetreffende beroep beoefenen;
– Binnen de instelling of het bedrijf waarin de beroepsbeoefenaar werkt bestaat een substantieel organisatieonderdeel, waarin het mogelijk is carrière te maken als beroepsbeoefenaar en een goed salaris te verdienen, zonder noodzaak een managementfunctie te vervullen of eindverantwoordelijk manager voor de hele instelling of het hele bedrijf te worden.
Uit eigen ervaring ken ik drie beroepen wat beter dan andere: verkeersvlieger, journalist en bibliothecaris.
Laten we eens lijken naar de genoemde criteria.
Voor bibliothecaris bestaat geen specifieke beroepsopleiding meer, nog wel voor verkeersvlieger en journalist.
Er zijn een Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV, tevens vakbond) en een Nederlandse Vereniging van Journalisten ( NVJ, tevens vakbond). Er is geen NVB meer. Wel een KNVI, maar wat is eigenlijk “een informatie professional”? Dat is een journalist ook.
Wie verkeersvlieger wil blijven, moet zich voortdurend laten bijscholen en regelmatig keuringen ondergaan. Voor journalisten geldt het wat minder, maar ook hier kom je er niet zonder bijscholing. Maar hoe zit het met bijscholing voor bibliothecarissen?
Iemand kan op latere leeftijd niet zo maar verkeersvlieger worden, naar zal daar heel wat scholing en training voor moeten ondergaan. Ook journalist kun je op latere leeftijd niet zo maar worden (hoewel er talentvolle uitzonderingen zullen zijn). Kan iedereen die een paar jaar in een bibliotheek meeloopt wel zo maar bibliothecaris worden? Of het waar is, weet ik niet, maar het wordt wel erg veel en vaak gedacht.
Je kunt binnen een luchtvaatmaatschappij je hele werkzame leven verkeersvlieger zijn en daar flink geld mee verdienen zonder ooit ergens manager binnen die luchtvaartmaatschappij te worden of eindverantwoordelijk directeur.
Je kunt binnen een krantenredactie journalist zijn en blijven en zelfs als je hoofdredacteur wordt, hoef je nog geen directeur van het hele krantenbedrijf te worden (hoewel het wel voorkomt).
Bibliotheken hebben echter niet een apart bedrijfsonderdeel met bibliothecarissen. Wie carrière wil maken en/of wat meer wil verdienen, is welhaast gedwongen manager te worden of eindverantwoordelijk directeur.
Terugkijkend moet ik helaas concluderen dat “bibliothecaris” vergeleken met de andere twee een zeer zwak beroep is. Ik heb niet onmiddellijk een oplossing voor de versterking ervan.
@Wim,
Bedankt voor je uitgebreid betoog met de enigszins confronterende conclusie dat “bibliothecaris” een zeer zwak beroep is. Een conclusie die aansluit bij het gevoel dat veel collega’s hebben en die de branche bepaald niet verder helpt. Overigens denk ik dat het KNVI het niet erg eens zal zijn met je conclusie dat we geen eigen beroepsvereniging meer hebben, maar dat is stof voor een heel andere discussie.
Ik heb ook geen oplossing voor de versterking van ons beroep, maar ik denk dat we een kern moeten opzoeken en die trouw moeten blijven, terwijl we meegaan in de wervelwind van veranderingen die ons overspoelt. Niet met alle winden meewaaien maar ‘Rechtop in de wind’. Aan mij zal het niet liggen..
Jeanine,
Ik ben het met je eens: de beste bibliothecaris, als die al bestaat, moet iemand zijn die in ieder
geval bibliothecaris is.
De beste psycholoog is niet een bouwvakker
Joke van Overbruggen, bibliothecaris