Weet niet hoe het met jullie zit, maar ik had nog nooit van internetconsultatie gehoord voordat we mochten meepraten over de Bibliotheekwet. Bestaat dat al lang, doen ze dat vaker, waarom doen ze dat eigenlijk, wat gebeurt er met alle reacties en heeft het zin om te reageren?

Gelukkig heeft de consultatiewebsite een keurig blokje Veel gestelde vragen dus een paar antwoorden heb ik nu:

Over het waarom: Het kabinet vindt internetconsultatie een nuttig instrument als aanvulling op de reeds bestaande consultatiepraktijk in het wetgevingsproces. Door internetconsultatie krijgen meer mensen, bedrijven en instellingen informatie over wetgeving die in voorbereiding is en kunnen zij suggesties doen om de kwaliteit en uitvoerbaarheid van deze voorstelen te verbeteren. Internetconsultatie vergroot de transparantie van het proces, de mogelijkheden voor publieke participatie en levert een bijdrage aan de kwaliteit van wetgeving. (blijkbaar hadden ze bij de afdeling communicatie geen spellingscontrole, die van mij geeft aan dat voorstelen niet goed is..)

Over wat er met de reacties gebeurt: Uw reactie wordt met uw naam en woonplaats, indien u daar geen bezwaar tegen heeft, openbaar gemaakt op de website. (…) Na afloop van de consultatieperiode worden alle reacties bekeken en wordt eventueel het wetsvoorstel aangepast. Het resultaat van de consultatie en de verwerking daarvan in het concept-voorstel wordt in een verslag op hoofdlijnen vermeld op de website.

Het wetsvoorstel kan dus eventueel worden aangepast. Dat is waarschijnlijk de reden waarom de VOB iedereen zo enthousiast oproept om te reageren: De reacties op de concept-wet zijn onderdeel van het democratisch proces. Als er heel veel mensen zich laten horen zullen de wetgevers daar aandacht aan moeten geven. Het kan van invloed zijn op de wet. Dat lijkt me tamelijk naïef, of ben ik nou te cynisch? Ik snap dat de VOB aan zijn goede naam verplicht is om er voor te zorgen dat er wat reacties komen, maar al te veel moeten we daar toch niet van verwachten lijkt me. Het is toch een soort van politiek spel, een rituele dans.

Op de Internetconsultatiesite is terug te lezen wat er in vorige consultaties gedaan is met de reacties. Bijvoorbeeld in de consultatie Regeling gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Daar is een keurig reactiedocument van gemaakt, waar precies is genoteerd hoeveel reacties er zijn gekomen (13, waarvan 7 van organisaties en de rest van burgers) en worden alle reacties puntsgewijs behandeld. Zo te zien is een van de weinige dingen die in de regeling is veranderd een inzagetermijn, die wordt verlengd van 4 naar 6 weken. En het woord zoogdieren wordt ergens toegevoegd. Op alle andere punten wordt alleen maar uitgelegd wat de regeling inhoudt, een enkele keer wordt met zoveel woorden gezegd dat een reactie niet correct is.

Lijkt me ook wel logisch, dat er niet zoveel gewijzigd wordt. Over zo’n voorstel is lang nagedacht en misschien wel veel onderhandeld, het is niet een of ander kladje dat nog wat bijgeschaafd moet worden. Op dit moment zijn er 44 reacties, op het voorstel voor een bibliotheekwet. Voornamelijk van bibliotheken en bibliotheekorganisaties maar ook van één gemeente, een schrijver en een aantal burgers. Een aantal bibliotheekdirecteuren heeft zonder toelichting het Manifest van de VOB geupload. Die reacties worden door het ministerie voor kennisgeving aangenomen denk ik, het verzoek is namelijk Als u reageert, doet u dat dan zo concreet mogelijk, bij voorkeur voorzien van tekstvoorstellen. Dus niet met een manifest vol algemeenheden.

Ik vraag me steeds af waarom deze nieuwe wet er moet komen. Welk probleem lost deze wet op? Volgens de toelichting is de bestaande bibliotheekwetgeving meer dan 25 jaar oud en moet het wettelijk kader worden geactualiseerd in verband met de komst van de digitale bibliotheek. “Worden geactualiseerd”, dat klinkt niet erg ambitieus. Dat klinkt een beetje van “een likje verf en nieuwe gordijnen en dan kunnen we weer een paar jaar vooruit. Terwijl de branche hoopte op een verbetering, op een wet waar we iets mee opschieten, een wet die onze wettelijke positie zou verstevigen. Met deze wet schieten individuele bibliotheken niks op volgens mij. De enige die hier iets mee opschieten zijn gemeentes en de KB. Gemeentes krijgen nog meer vrijheid om naar willekeur hun eigen gang te gaan en de positie van de KB binnen de openbare bibliotheekbranche wordt flink verstevigd. Dat eerste vind ik een heel slecht idee, dat tweede lijkt me helemaal geen gek idee.

Worden de openbare bibliotheken een soort vooruitgeschoven posten van de KB dan? We gaan tenslotte een deel van hun ledenadministratie doen maar daar krijgen we geen extra geld voor. En gemeentes gaan op ons bezuinigen onder het mom van dat “toch steeds meer digitaal gaat, via de KB”. Dat betekent meer werk en minder geld voor de meeste bibliotheken. Die vaak al op het randje van het onmogelijke balanceren. Dat moet dus wel mis gaan.

Het lijkt me best een goed idee om van de ob’s een soort filialen van de KB te maken: wel zo overzichtelijk en het scheelt een hoop bestuurlijke drukte. Maar dan heb je een hele andere wet nodig lijkt me. En een hele andere structuur en zeker een andere financiering. Dat gaat voorlopig nog niet gebeuren. Daarom kan ik het alleen maar eens zijn met Wim Keizer als hij zegt beter geen wet dan deze halfslachtige wet. Maar ja, geen wet is geen optie bij deze consultatie. Want die wet gaat er komen, daarom ligt hij nu voor. Dus waarschijnlijk is zo concreet mogelijk reageren de enige mogelijkheid om er nog iets van te maken. Maar ik heb er een hard hoofd in.