Afgelopen woensdag was ik vrijwilliger op de Stembus. Ik had me in het najaar aangemeld als vrijwilliger voor het stembureau omdat ik het tijd vond om mijn burgerplicht te doen. Toen ik las dat de gemeente Roermond van plan was om met een bus rond te gaan rijden leek me dat een uitgelezen kans om oude tijden te laten herleven dus heb ik een mailtje gestuurd met de vraag op of ik op de bus mocht. Voor wie dat niet wist: ik heb een aantal jaren op een bibliobus gewerkt en ben nog steeds fan. De Stembus was een omgebouwde touringcar en geen bibliobus maar sommige dingen waren toch erg herkenbaar. Van de auto’s die ondanks de grote ‘Niet Parkeren’ borden toch op de standplaats geparkeerd stonden tot de paaltjes die het inparkeren bemoeilijkten en de mensen die terwijl we al aan het opruimen waren nog aan kwamen zetten met hun stempas.

Voordat je kunt worden ingedeeld als vrijwilliger moet je een cursus volgen. Daar leer je (digitaal) over al de verschillende procedures die op zo’n dag gevolgd moeten worden en over het verschil tussen een stempas en een kiespas, over legitimatiebewijzen en volmachten maar ook wat je moet doen als er om 21 uur (als de stembussen volgens de wet gesloten moeten worden) nog mensen willen stemmen. Best een pittige cursus (al kan het ook aan de opzet van de cursus gelegen hebben, ik heb nog wel wat tips voor de makers..) maar wel interessant.

De dag zelf was ook erg interessant. De plekken waar we stonden waren heel verschillend: een ‘krachtwijk’, een sterk vergrijsde wijk, bij een seniorenflat en aan de rand van een kleine kern. Daardoor waren de bezoekers ook heel verschillend. Van de mevrouw die om 10 over half 8 ’s ochtends aan kwam lopen en die, toen ik zei dat ze door mocht lopen omdat er niemand in de bus was, zei “Oh gelukkig. Want ik vind het altijd zo eng. Eens kijken hoe dit gaat” tot de bouwvakkers en schilders die om kwart voor vijf hun werkbusjes naast de bus parkeerden om te komen stemmen. De mevrouw met de rollator die we het trapje op moesten hijsen (ja, ja iedereen droeg een mondkapje) en de mbo-scholieren die vooral veel belangstelling hadden voor de technische kant van de bus die we voor de school hadden geparkeerd toen de gereserveerde plek bezet bleek. Ze bleken een techniekopleiding te volgen en stonden hardop te overleggen waar ze op zouden gaan stemmen als ze dat zouden mogen. Vanaf 6 uur stonden we tegenover de snackbar, dat was een gouden plek want er kwamen veel mensen vanuit de snackbar vragen hoe lang we daar nog stonden; “oh mooi, dan kom ik straks even terug”.

Het was ook interessant om de verschillen te zien tussen mensen in het stemhokje: hoe sommige mensen ruim de tijd namen om het hele stembiljet te bestuderen, alsof ze ter plekke pas besloten welk hokje ze rood zouden maken en hoe anderen met een zwierig gebaar het potloodje rondzwaaiden. Veel mensen mopperden over hoe groot dat stembiljet wel niet was en worstelden om het helemaal uit te vouwen in het stemhokje. Ze vroegen zich af of ze het ook weer helemaal precies moesten terug vouwen. “Nee hoor, hoeft niet precies volgens de lijntjes. Als wij maar niet kunnen zien wat u gestemd heeft.” Daar was de jongen met de dreadlocks die snel klaar was en terwijl hij het stembiljet dichtvouwde zei “oh nee, ik ben vergeten mijn handtekening te zetten! Mijn handtekening moet er toch nog op?” Toen ik hem verzekerde dat dat echt niet hoefde, dat dat zelfs niet mocht zei hij dat hij er de vorige keer zijn naam op had geschreven. Of de oudere mevrouw met de hoofddoek die het formulier maar rond bleef draaien en op een gegeven moment wanhopig naar mij riep: ‘Nummer één! Nummer één staat er niet op!” Voordat ik iets terug kon zeggen zag ze nummer 1 gelukkig zelf staan. En de man die zijn stembiljet omhoog hield en vroeg of hij het zo goed had gedaan of dat het helemaal vol moest. Gelukkig hield hij het papier niet hoog genoeg voor mij om te zien welk hokje hij had gekleurd dus ik kon volstaan met te zeggen dat het hokje niet helemaal vol hoefde “als wij vanavond maar kunnen zien wat u bedoelt”.

Heeft deze bus er nou voor gezorgd dat er mensen gingen stemmen die dat anders niet gedaan zouden hebben? Dat weet je natuurlijk nooit zeker maar voor een paar mensen zal dat zeker het geval zijn geweest: de mensen die slecht ter been waren of de mensen die het allemaal maar ingewikkeld vonden. Andere mensen vonden het vooral een mooie service: “Fijn, nou hoef ik niet helemaal naar de sporthal/het eetcafé” en “wat een luxe, zomaar het stembureau in de straat”. Het feit dat we zo zichtbaar waren heeft ook zeker geholpen. Ik vind het in elk geval nog steeds een goed idee en ik denk dat ik me een volgende keer weer als vrijwilliger ga aanmelden, want ik vond het een mooie dag.

In dit korte filmpje van de regionale zender L1 kun je de bus overigens in actie zien.