De functie van de bibliotheek invullen
Op de blogs van Ton de Kruyff en Edwin werd vorige week een interessante discussie gevoerd over de dreigende bezuinigingen op de bibliotheek. Die discussie ging via het al dan niet actie voeren tegen bezuinigingen over in een discussie over de toekomst van de branche. In beide discussies is men het erover eens dat de bibliotheek zich moet vernieuwen en dat “het digitale” daar een belangrijke rol in moet spelen maar tot echte concrete voorstellen komt het niet.
Volgens mij worden er twee dingen door elkaar gehaald: middel en doel. Het digitale is een middel, net zoals de collectie een middel is en het gebouw. Het doel van de bibliotheek is volgens mij nog steeds volksverheffing, al noemen we dat tegenwoordig anders.
Het uitlenen van boeken en het beantwoorden van (al dan niet digitale) vragen is een manier om dat doel te bereiken, maar educatieve programma’s voor de jeugd of internetcursussen voor senioren zijn dat ook. Zijn dat eigenlijk nog veel meer. Het lijkt wel alsof daar veel minder tijd en energie in wordt gestopt door bibliotheken. Daar wordt op sommige plekken zelfs op ingekrompen “omdat het niks oplevert”.
Terwijl bibliotheken zich daar juist op zouden moeten profileren, op die activiteiten. Dat is de meest concrete vorm van volksverheffing, daarmee voldoen we het duidelijkst aan het doel waarvoor we ooit zijn opgericht. De bibliotheek moet niet proberen om een slap aftreksel van een boekhandel te worden, daar wil een wethouder (terecht) geen subsidie aan geven. Door de nadruk te leggen op het uitlenen van boeken zet de bibliotheek zich in het lijstje van hobby’s. In dezelfde hoek als de voetbalclub en de zangvereniging. Want lezen is een hobby, net als voetballen en zingen. Lezen is goed voor je, maar dat is bewegen ook. En als we moeten gaan bezuinigen dan beginnen we met de hobby’s. Dat is een hele logische reflex. “Kan dat lidmaatschap van de bibliotheek niet omhoog? Om lid te worden van de voetbalclub moet je ook betalen, en dat is veel meer dan 30 euro, dus die contributie kan wel wat hoger.” Tegen die redenatie is niks in te brengen. Behalve dan dat het uitgangspunt niet klopt. Want de bibliotheek hoort niet vergeleken te worden met de voetbalclub, maar met het onderwijs. Het belangrijkste doel van de bibliotheek is niet om een hobby te faciliteren, maar om aan alle mogelijke vormen van educatie te doen. Dat mensen de bibliotheek ook gebruiken om aan hun hobby invulling te geven is mooi meegenomen, maar daar gaat het niet om. Daar zou het althans niet om móeten gaan.
Het gaat om de functie van de bibliotheek. En dan bedoel ik dat niet zoals in al die servicepunten die overal onder die noemer uit de grond schieten want daarin ligt de nadruk toch gewoon op de collectie. Alleen is die collectie dan zo uitgekleed dat er bijna niks meer van over is waardoor de leners alsnog teleurgesteld afhaken. Daar is de collectie weer het doel, terwijl die het middel is. Een middel om aan leesbevordering bij kinderen of aan het activeren van ouderen te doen. Dat kan misschien ook met ander materiaal, maar wij hebben op dit moment toevallig heel veel boeken. Het gaat om wat je er mee doet. Dáár ligt de functie van de bibliotheek. Niet in het passief ter beschikking stellen van materiaal (fysiek of digitaal) maar in het actief bemiddelen tussen materiaal en gebruiker. Daar moeten we de modernste middelen voor inzetten maar daar hebben we vooral het beste personeel voor nodig.
Hou op met afwachten tot alle landelijke digitale ontwikkelingen afgerond zijn. Denk na over hoe je in jouw werkgebied de functie van de bibliotheek kunt invullen. Want waar zou je je wethouder het meeste plezier doen: met een app voor je catalogus of met leesclub voor eenzame senioren?
’t Zou me in het geheel niet verbazen als de wethouder voor de app ging. De bibliotheekdirecteuren zélf kozen onlangs nog tégen de senioren, vóór de ‘vooruitgang’. Dus wat kun je van een wethouder verwachten die ook als hoogste ideaal heeft mee te gaan in de vaart der volkeren?
Verder ben ik het geheel met je eens. Maar je leest nogal vaak dat we als bibliotheek moeten doen wat de klant wil. Kwam ik geloof ik ook tegen in een reactie onder het stuk van Ton de K.
Driewerf JA, onze corebusiness is mensen honger te laten krijgen naar literatuur / cultuur / media. Want als je niet weet wat er allemaal is en hoe je het kan gebruiken om jezelf en de ander mee te verrijken, weet je ook niet wat je mist.
Dus: intelligente mediacampagnes – goeie voorleesjuffen & vertelmeesters – keigoeie vakinhoudelijke bibliothecarissen – digitale 100 poten pool van jongeren toevoegen aan de bibliotheken – programmering voor alle doelgroepen om je vingers bij af te likken – highbrow pays for lowbrow, etc.
AAN HET WERK!
Helemaal mee eens WIJ moeten iets doen, WIJ moeten veranderen, WIJ moeten zorgen dat die denderende kar wordt tegengehouden en teruggeduwd.
Een petitie prachtig om te protesteren, maar daarmee verandert er niets binnen de bibliotheken.
Zorg dat “het volk” terug wil komen, ons nodig heeft.
Hoe? Betrekken? Aansluiten bij behoeften? etc
@schrijver,
Die wethouder hoeft tegenwoordig niet meer zo nodig mee in de vaart der volkeren, die is op zoek naar mogelijkheden om te bezuinigen. En die is op zoek naar een goed verhaal om uit te kunnen leggen waarom hij wel of niet bezuinigd. In het algemeen is een gemeenteraad erg gevoelig voor “dingen voor de bewoners”, dus met zo’n leesclub met een mooi verhaal is het gemakkelijker scoren voor de wethouder.
@Karen en Bernadette,
Aan het werk. Goed idee. Erop uit, zoek uit wat er leeft in je werkgebied en verzin iets om daarbij aan te sluiten. Historische verenigingen, schrijfclubs, actiecomite’s, whatever.
Goed, ik vestig mijn hoop op de wethouder. Ik hoop dat hij de bibliotheekdirecteuren terugfluit, maar ik vrees dat ze samen in de Rotary zitten.
🙂 ik durf geen garantie te geven….
Ik heb zojuist hier besloten niet meer op blogs te reageren zolang mijn houding t.a.v. de bibliotheek niet in positieve zin bijgesteld is (en het is me ernst), dus kan ik hier niet meer op ingaan 😉
De vraag waaróp je geen garantie kunt geven zal ik daarom niet stellen.
‘hier’ was HIER,/a> (in de reacties).
Goed dat ik ermee ophou, want zelfs een nette link maken lukt me niet meer, maar hij werkt in elk geval wel…
Het draait inderdaad nog steeds om “volksverheffing” Ik ben het in grote lijnen met je eens. Maar ook in servicepunten, kun je mooie activiteiten aanbieden. Volgens mij moet een bibliotheek de mooie hobby “lezen” zoveel mogelijk aangrijpen om mensen te binden en te boeien. Ik geloof niet in een scherp onderscheid tussen hobby en educatie. De mens wil zich ontwikkelen. Een bibliotheek moet breed aanbieden aan mensen: beleving, ontmoeting, verdieping, inspiratie. Creëer meerwaarde ten aanzien van boekwinkels en andere instellingen. En laat de bibliotheek astublieft niet kiezen tussen een app en een leesclub. De bibliotheek heeft het allebei nodig om de verschillende klantsegmenten in een wijd verspreid werkgebied tevreden te houden en te bereiken, inclusief de wethouder.
@schrijver,
Ik kan geen garantie geven op de beslissing die de hypotetische wethouder zal nemen. En ook niet of ie wel of niet bij de Rotary zit.
@Ineke,
Ik heb niks tegen Servicepunten als zodanig, alleen als ze verworden tot een paar eenzame boekenkasten in een hoek van een instelling. Het gaat juist om de activiteiten die je organiseert als bibliotheek en dat kan ook vanuit een Servicepunt. Maar je moet wel iets actiefs doen, niet alleen maar passief blijven.
Tja, nou kan ik toch alweer m’n mond niet houden: als een instelling een zorginstelling is, vormen een paar eenzame boekenkasten soms het verschil tussen treurigheid en leesplezier.
Maar je bedoelt zeker een dorpshuis o.i.d.?
Om te voorkomen dat men gaat denken dat ik het alleen nog maar over zorginstellingen kan hebben (wat overigens wel terecht zou zijn), hou ik nu voorlopig écht mijn (digitale) mond dicht.
Of je moet het ál te bont maken natuurlijk 😉
Ik bedoel instelling in een wat bredere zin: kan ook een school zijn of een dorpshuis.
Goed om te weten dat als ik de stilte te lang vind duren, ik alleen maar een lullige post over zorginstellingen hoeft te schrijven 🙂
Ja, dat werkt gegarandeerd! Maar als-ie echt lullig is lees ik je daarna natuurlijk helemaal niet meer…
Helemaal eens met het “kern-verhaal” van jacqueline. Om nog maar eens een doelgroep te noemen die ons broodnodig heeft:
anderstaligen, inburgeraars, laaggeletterde Nederlanders.
Een docente van “ons” ROC en ik doen dit najaar een leeskring voor laaggeletterden. De opbrengst en winst hiervan voor de deelnemers maar zeker ook voor (ons)mijzelf, is ben ik bang niet in harde cijfers te vatten. Maar wel groot. Evenals dat geldt voor de wereld die er open gaat, soms voor mensen die Nederlands als tweede taal leren en die zich bij ons in de bibliotheek welkom voelen en blij zijn met onze NL-Pleinen!