De openbare bibliotheek is op zoek naar legitimering. Er komen minder mensen naar de bibliotheek en vanuit onze financiers komt steeds vaker de vraag naar “waarom daar eigenlijk belastinggeld naar toe moet”. Voor dat “daar” kun je van alles lezen: waarom moeten jullie zo nodig lezingen organiseren, waarom zijn kinderen gratis lid of waarom kopen jullie nog zoveel boeken want alles gaat tegenwoordig toch digitaal? Blijkbaar is het onze opdrachtgevers niet duidelijk waar een bibliotheek voor is en dat is niet zo gek want we hebben er zelf moeite mee, met waar we nou eigenlijk voor dienen.

We zijn ooit (eind 19e, begin 20e eeuw) opgericht vanuit een ideaal, om een positieve bijdrage aan de samenleving te leveren. De maatschappij is sinds die tijd sterk verandert: een veel grotere groep mensen heeft toegang tot heel veel meer informatie dan honderd jaar geleden. Maar volgens mij betekent dat niet dat we die oorspronkelijke gedachte moeten loslaten, ik denk dat we er nog steeds moeten zijn voor de mensen die het minder goed getroffen hebben. Da’s een andere groep dan toen maar dat maakt ze niet minder belangrijk.

Ik pleit voor een bibliotheek van het mededogen. Voor een bibliotheek die mensen helpt die moeite hebben met hun weg te vinden in de samenleving, door omstandigheden of  omdat ze zo geboren zijn. Waarbij het belangrijkste woord Helpen is en niet Leveren.  Een bibliotheek die zich richt op laaggeletterden, gehandicapten of andere zwakke groepen. Die meer doet dan alleen maar passief boeken uitlenen maar actief hulp verleent, die kwetsbare groepen opzoekt en die ondersteunt.

Daarmee zeg ik niet dat we moeten ophouden met het uitlenen van boeken of ons moeten afkeren van onze traditionele doelgroepen. En ik wil ook niet alle hoogopgeleide 40-ers wegsturen maar ik denk wel dat de “digital natives” onze hulp niet zo erg nodig hebben, in tegenstelling tot andere groepen. En ik denk dat we ons in de geest van het Unesco-manifest op die zwakkeren zouden moeten focussen. De bibliotheek zou een plaats moeten zijn van mededogen, waar mensen  sterker uitkomen, waar ze geholpen worden of op zijn minst in zichzelf bevestigd worden. Vanuit de oude verheffingsgedachte, maar dan aangepast aan de moderne tijd.

We doen natuurlijk al van alles voor kinderen en zwakke lezers maar we zouden veel meer moeten doen voor meer doelgroepen. In het buitenland zijn mooie voorbeelden te over. Dat mededogen, daar zie ik een mooie opdracht in.